İbnu'n-Nefîs'in hayatı eserleri ve el-Muhtasar fî Usûli'l-Hadîs adlı eseri üzerine bazı mülâhazalar

Abstract

Tebliğimizin birinci bölümünde hayatı ve eserlerini ele alacağımız Tıb İlimlerinde temâyüz etmiş pek çok eser telif etmiş “2. İbn-i Sînâ” diye meşhûr olmuş Ebû’l-Hasen Alâuddîn Alî b. Ebî’l-Hazm el-Karaşî b. en-Nefîs (ö. 687/1288) Nurettin Zengî’nin (ö. 571/1175) Dımaşk’ta inşa ettirdiği Bîmâristânu’n-Nûrî’de Tıp tahsil etmiş, Dımaşk’ta tahsilinin akabinde hekimlikte tecrübe ve ün kazandıktan sonra Mısır’a giderek Memlûk Sultanı I. Baybars’ın (ö. 676/1277) özel hekimliğine ve devletin Suriye-Mısır Hekimleri Başkanlığı’na getirilmiştir. Selâhaddin-i Eyyûbî’nin 1181’de inşa ettirdiği Bîmâristânu’n-Nâsırî’de hocalık yaparak aralarında ünlü Cerrâh İbnu’l-İbrî’nin (ö. 685/1286) de bulunduğu çok sayıda öğrenci yetiştirmiştir. İbnu’n-Nefîs’in Tıp Tarihi’ndeki en önemli başarısı “Küçük Kan Dolaşımı”nı keşfetmesidir. Tıp alanında Hipokrat’ın eserlerini Câlinûs’a tercih etmiş döneminde “2. İbn Sînâ” olarak tesmiye edilmiştir. Tebliğimizde tespit edebildiğimiz kadarıyla İbnu’n-Nefîs’in telif ettiği eserlerden Şerhu Kulliyâtu’l-Kânûn, el-Mu’cezu’l-Kânûn fî’t-Tıb; (Mu’cizu’l-Kânûn) Kitâbu’ş-Şâmil fî’s-Sinâati’t-Tıbbiyye başta olmak üzere yazma olarak muhafaza edilen eserleri yanında Şerhu Fusûli Bukrât, el-Mu’cez fî’t-Tıb (Mu’cizu’l-Kânûn), Şerhu Teşrîhi’l-Kânûn, el-Muhezzeb fî’l-Kuhli’l-Mucerreb, Şerhu Fusûl el-Ma’rife liBukrât, Şerhu Fusûli Bukrât, el-Mu’cez fî’t-Tıb (Mu’cizu’l-Kânûn), Şerhu Teşrîhi’l-Kânûn, el-Muhezzeb fî’l-Kuhli’l-Mucerreb, Şerhu Fusûl el-Ma’rife liBukrât, Risâletu’l-A’zâ, Risâletu Evcâi’l-Etfâl ve el-Muhtasar fî İlmi’l-Hadîs adlı eserleri de neşredilmiştir. Tebliğimizde ayrıca İbnu’n-Nefîs İbn Sînâ’nın el-Kânûn fî’t-Tıbb’ı üzerine yaptığı araştırmalar yanında onun el-İşârât ve’t-Tenbîhât’ı ile bir Mantık kitabı olan el-Hidâye’sine de şerhler yazmış olduğunu, el-Muhtasar fî İlmi’l-Hadîs adlı eserini hem yeni başlayanlar hem de ileri seviyedeki bilgi sahipleri için telif ettiğini zikrettiğine yere vereceğiz. Tebliğimizin 2. Bölümünde el-Muhtasar fî İlmi’l-Hadîs Eseri üzerine Bazı Mülahazalar başlığı altında İbnu’n-Nefîs’in Hadis Usûlü’nün temel ıstılâhlarını ele alan ve “el-Muhtasâr fi İlmi Usûli’l-Hadîs” diye isimlendirdiği eserinde ise Hadis İlmi’nin temel meselelerini ve ıstılahlarını ele aldığına ve bu meseleler üzerine yorumlar yapmış olduğuna ilimlerin tasnîfi ve hadis ilminin bu ilimlerin arasında en şereflisi olduğunu zira Usûl, Cedel ve Fıkıh Hadîs İlmi’nin sıhhatinin sübutundan sonra Nebî’nin (s.a.s.) söz fiil ve takrirlerinden istifade ettiklerine yer verdiğinden bahsettiğini ve bütün ilimlerin karar kıldığı bu ilim olduğundan bu yönüyle o ilimlerden en şerefli ilim Hadis İlmi’dir beyanı ve gerekçeleri gibi bazı hususlara yer verilecektir. Tebliğimizin sonunda ise İbn Nefîs’in eserleri üzerine yapılan bazı çalışmalara yer verilmiştir. Bu çalışmalar, Selmân Katâyâ’nın, et-Tabîbu’l-Arabî İbnu’n-Nefîs’i, Ramazan Şeşen’in, İbnu’n-Nefîs ve Kitâbuhu’l-Musemmâ Buğyetu’t-Tâlibîn ve Nuzhetu’l-Mutetabbibîn Ebhâsu’l-Mu’temeri’s-Seneviyyeti’t-Tâsii li Târihi’l-Ulûm Inde’l-Arab’dır. Elif Şenol’un Tabip ve Filozof İbnu’n-Nefîs’in (ö. 687/1288) Hadis Usûlü Eserindeki Haber Teorisi adlı makalesi, Elif Şenol’un İbnü’n-Nefîs’in el-Muhtasar fî İlm-i Usûli’l-Hadisi’n-Nebevî Adlı Eseri adlı yüksek lisan tezini zikredebiliriz.

In the first part of our paper, Ebu al-Hasen Alauddin Ali b. Abi al-Hazm el-Karaşi İbn an-Nafis’s life and works will be discussed in the medical sciences and he wrote many works that have been featured. He studied Medicine in Bimaristan an-Nuri which was built by Nurettin Zengi (d. 571/1175) in Damascus. He was appointed as the private physician of the Mamluk Sultan Baybars I (d. 676/1277) and the Presidency of the Syrian-Egyptian Physicians of the state. He taught Bimaristan an-Nasıri which was built by Selahaddin Eyyubi in 1181 and trained many students, including the famous Cerrah İbn al-İbri (d. 685/1286). The most important achievement of Ibn an-Nafis in the History of Medicine is his discovery of "Small Blood Circulation". In the period he preferred the works of Hippocrates to Calinus in the field of medicine, "It was added as “The Second Ibn Sina”. As far as we can identify in our communique, Şarh Kulliyat al-Kanun, al-Mucez al-Kanun fi at-Tıb among the works authored by Ibn an-Nafis (Muciz al-Kanun) In addition to his works that are preserved as manuscripts, especially Kitab aş-Şamil fî's-Sinaat at-Tıbbiyye, Şarh al-Fusul Bukrat, al-Mucez fi at-Tıb (Muciz al) -Kanun), Şarh Teşrih al-Kanun, el-Muhezzeb fi al-Kuhl al-Mucarrab, Şarhu Fusul al-Marife liBukrat, Şarhu Fusul Bukrat, el-Mucez fî at-Tıb (Muciz al-Kanun), Şarhu Teşrih al-Kanun, el-Muhezzeb fi al-Kuhl al-Mucerreb, Şarhu Fusul el-Marife liBukrat, Risalet al-Aza, Risalet Evcail-Atfal and al-Muhtasar fi İlm al-Hadis were also published. In our paper, we also stated that Ibn al-Nafis Ibn Sina wrote commentaries on al-Kanun fi at-Tıbb as well as his al-İşarat ve at-Tenbihat and al-Hidaya which is a book of Logic. We will give where he mentions that he wrote his work titled al-Muhtasar fi İlm al-Hadith for both beginners and advanced knowledge owners. In the second part of our communiqué under the title of some considerations “on the Work of Al-Muhtasar fi İlm al-Hadith he deals with the basic descriptions of the Hadith Method of Ibn an-Nefîs and in his work called "al-Muhtasar fi İlm Usul a-Hadis" The classification of the sciences and the science of hadith is the most honorable among these sciences since the science of the hadith is the most honorable because the Prophet's (p.b.u.h.) verb verb after the root of the science of Usul Jadel and Fiqh Hadith. Some issues such as his statement and its justifications will be given, as he mentions that he mentions that they make use of his and his teachings, and since it is this science decided by all sciences, the most honorable science of those sciences is Hadith. At the end of our paper some studies on the works of Ibn an-Nafis are included. These studies include Salman Kataya’s, et-Tabib al-Arabi İbn an-Nafis, Ramazan Şeşen’s, İbn an-Nefis and Kitabuhu Musemma Buğyet at-Tâlibin and Nuzh al-Mutetabibin. Ebhas al-Mutemer as-Sanaviyye at-Tasii li Tarih al-Ulûm inde'l-Arab. Elif Şenol's article titled “News Theory in Hadith Method” by Medical and Philosopher İbn an-Nefis's (d. 687/1288) We can cite her master’s thesis titled İbn an-Nefis's Usul al-Hadith an-Nabavi.