Parçacı bakış açısından bütüncül bakışa sosyal bilimlerde bir metodoloji denemesi: üçlü düşünce yöntemi/trioloji
Özet
Modern batı düşüncesinin varlığı, mekanist ve parçacı bir bakış açısıyla sadece maddeye indirgemesi dinin metafizik alanının ihmaline yol açtı. Şüphesiz bunda mantıkta üçüncü halin imkânsızlığını kabul eden, düşünce dünyasında bir dizi karşıt felsefe, düalite ve dikotomilerin ortaya çıkmasına yol açan Aristo mantığının/diyalektiğinin de rolü büyüktür. Özellikle Marksçı diyalektiğin karşıtlıkları birbirine indirgeyen maddeci anlayışı, bunun bilime ve felsefeye hâkim olması, doğu-İslam düşüncesinin durağan batı düşüncesinin ilerlemeci kabul edilmesi; bu parçacı bakış açısını daha da büyüttü. Tarih son yüzyılda bilgi-iktidar mücadelelerine sahne oldu. Özellikle son zamanlarda gelişen bulanık mantık, epistemoloji ve İslami ilimlerin metodolojisi olan Kelam ve Fıkıh Usulüyle bu parçacı bakış açılarından kurtulup bütüncül bir metodoloji, yeni bilgi ve hakikat üretimine yol açılabilir. Triolojik metod, bu bağlamda varlığın maddi-manevi ve ruhi gibi temel üç alanının olduğunu, bunların insanda beden-ruh-nefis üçlüsüne karşılık geldiğini, manevi alanda nefis kümesinde ruh ve maddenin kaynaştığını kabul etmektedir.
