Emirhan Yeniki'nin bir saatliğine hikayesi ve Tatar edebiyatında savaşın izleri

Abstract

Savaş, trajedileriyle, sanatkârlara geniş bir yelpazede tema çeşitliliği verir. Savaş teması, edebi eserlerin de iddialı temalarından biridir. İnsanlık tarihi boyunca yaşanan savaşlar, dünya edebiyatlarında çeşitli edebî türlerde işlenmiştir. Tatar Edebiyatı’nda da savaş teması geniş bir şekilde yer almıştır. Bu durumun ortaya çıkmasında Tatar toplumunun, İkinci Dünya Savaşı’nın bütün acılarını derin bir şekilde yaşamış olmasının büyük etkisi vardır. Bilindiği gibi Tatar halkı, Sovyet halkı ile iç içe bir hayat sürmüş, İkinci Dünya Savaşı’nda da Nazi Almanya’sına karşı Sovyetlerin yanında yer alarak mücadele vermiştir. Birçok Tatar yazarı, sanatçısı, savaşın içerisinde bizzat yer almış ve bu süreci yakından yaşamıştır. Adı mensubu bulunduğu milletin toprakları dışına da çıkmış yazar Emirhan Yeniki, İkinci Dünya Savaşı’nı yaşayan ve bu savaşı yetkin bir şekilde aktaran Tatar sanatkârları arasında yer almaktadır. “Bir Saatliğine” hikâyesi, Yeniki’nin, İkinci Dünya Savaşı yıllarındaki Tatar toplumundan bir kesiti; bir annenin cephedeki üç evlâdından en küçüğü ile bir saatlik buluşmasını psikolojik tahlillerle zenginleştirerek anlattığı, Tatar Edebiyatı’nın savaş dönemi eserleri arasında kendisine haklı olarak yer edinebilmiş önemli hikâyelerinden birisidir. Yeniki’nin “Bir Saatliğine” başlıklı hikâyesinde döneminin Tatar köy yaşantısını hikâye türünün teknik imkânları dâhilinde incelikli işlenmiş olarak bulmamız mümkündür. Bunun yanı sıra hikâyenin etrafında şekillendiği ulaşım aracı trenin, o günün Tatar toplumu için önemi de bu hikâyede özellikle vurgulanmaktadır.

War offers a variety of themes for artists with the tragedies it embodies. The war theme is one of the most challenging themes of literary works. Wars that have been experienced throughout the history of humanity have been worked in various literary genresin world literatures. “War” has been widely discussed in Tatar Literature as well. This is strongly related to the fact that Tatar society deeply experienced the sufferings of World War II. As it is known, the Tatar people had lived closely with Soviet people and struggled against the Nazi Germany in the Second World War by taking sides with Soviet Union. Many Tatar writers and artists had been in the war in person and experienced the process. EmirhanYeniki, whose name has exceeded the borders of his country, is one of those Tatar artists who experienced the war and reflected it successfully. “Bir Saatliğine” (For One Hour) is a significant story by EmirhanYeniki which established a place for itself in Tatar Literature among the works of war period. In the story, Yeniki tells us about the Tatar society during the World War II and the meeting of a mother with his youngest son of her three children for one hour by enriching the story with psychologicalanalyses. In the “For One Hour” story, we can find about Tatar village life with all its details within the technical possibilities of story genre. In addition, the significance of “train”, the means of transportation where the story was set around, among Tatar society is clearly emphasized in the story.