Zihinsel engelli çocuğu olan anne ve babaların aile yükü ve yaşam doyumlarının incelenmesi

Abstract

Zihinsel engelli bir çocukla yaşamak anne ve babayı sosyal, psikolojik ve ekonomik açılardan etkileyebilen bir durumdur. Bu araştırmanın amacı zihinsel engelli çocuğu olan ailelerin aile yükü ile yaşam doyumu arasındaki ilişkiyi incelemektir. Materyel ve Metod: Araştırma, Kastamonu il merkezinde üç özel eğitim rehabilitasyon kurumunda yapılmıştır. Araştırmanın evrenini 800 zihinsel engelli çocuğun anne ve babası oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini, araştırmaya katılmayı kabul eden çocukların anne ve babaları olmak üzere toplam 285 ebeveyn oluşturmuştur. Araştırmanın verileri zihinsel engelli çocuk ile ilgili sorular, anne ve babalara yönelik bazı demografik bilgileri içeren Genel Bilgi Formu, Aile Yükünü Değerlendirme Ölçeği ve Yaşam doyumunu Değerlendirme Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, Man Whitney-u, ANOVA, Kruskall Wallis testi kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmaya alınan ebeveynlerin çocuklarının; %55,8’inin erkek, %25,3’ünün geniş aile, %73,0’ünün orta gelire sahip olduğu belirlenmiştir. Zihinsel engelli çocuğun % 62.5’inin anne eğitimi ilkokul, % 2.5’inin üniversite mezunu, % 90,5’i çalışmamaktadır. Zihinsel engelli çocuğun %56,5’inin babası ilkokul mezunu, %7,0’si üniversite mezunu, %83,5’i çalışmaktadır. Çocuğun zihinsel engel şiddeti, çocuğun bakımında destek alınan kişiler, çocuğun eğitimine katkı durumları ile aile yükü ölçeği arasında anlamlı ilişki bulunmuştur (p<.05). Okur yazar olan annelerin, eşinden ayrı yaşayan ya da boşanmış ailelerin, ilkokul mezunu ve çalışmayan babaların aile yükü ölçeği puan ortalaması yüksek bulunmuştur. Ebeveynlerin medeni durumu ile yaşam doyumu arasında anlamlı fark bulunmuştur. Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerden; çalışan annelerin, gelir düzeyi yüksek olan ve çocuğun bakımında hoca desteği alan anne ve babaların yaşam doyumu puan ortalamaları yüksektir. Aile Yükü Ölçeği Puan Ortalaması 124,19 ± 28,57 ve Yaşam Doyumu Ölçeği Puan Ortalaması 27,82 ± 2,64 olarak hesaplanmıştır. Sonuç: Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; ebeveynlerin aile yükü ile yaşam doyumu arasında anlamlı, pozitif düzeyde, düşük bir ilişki bulunmuştur (p<.05). Aile yükü artıkça yaşam doyumu azalmaktadır. Başka ifade ile aile yükü düşük olanların yaşam doyumları yüksektir. Anne eğitimi ilkokul olan ve annesi babası çalışmayan çocuğun ailesine gereksinim duydukları konularda eğitim planlanması ve eğitimlerin sürekliliğinin sağlanması ailelerin yükünün azaltılması açısından önerilmektedir. Çocuğun bakımında eğitim kurumları ile destek sağlanması, gelirin artırılması yönünde çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Aim: Living with children with mental disabilities is a situation that may affect their parents on social, psychological and economical aspects. The aim of this research is to analyze the relationship between family burden and life satisfaction of families having children with mental disabilities. Material and Method: The research was carried out with three special education and rehabilitation center in Kastamonu city center. Universe of the research was 800 parents having children with mental disabilities. Sample of the research was 285 parents who accepted to participate in the research in total. Data of the research were collected with questions about children with mental disabilities, General Information Form with some demographical information for parents, Family Burden Assessment Scale and Life Satisfaction Assessment Scale. Number, per cent, average, standard deviation, Man Whitney-u, ANOVA, Kruskall Wallis test were used for evaluation of data. Findings: Children of parents participated in the research were determined that 55,8% of them were male, 25,3% had large families and 73,0% had families with middle income. 62,5% of mothers of children with mental disabilities graduated from primary school, 2,5% graduated from university and 90,5% weren’t working. 56,5% of fathers of children with mental disabilities graduated from primary school, 7,0% graduated from university and 83,5% were working. Meaningful relationship was found among severity of child’s mental disability, people supporting child care, their contributing conditions to child’s education and family burden scale (p<.05). Family burden point average of literate mothers, families divorced or living separately from partner was found high. Meaningful difference was found between parents’ marital status and life satisfaction. Point averages of life satisfaction of parents who have high income and take teacher support and of working mothers among mothers having children with disabilities are high. Family Burden Scale Point Average was calculated as 124,19 ± 28,57 and Life Satisfaction Scale Point Average was calculated as 27,82 ± 2,64. Results: According to findings of the research; a meaningful, positive level, low relationship was found between parents’ family burden and life satisfaction (p<.05). As long as family burden increases, life satisfaction decreases. In other words, life satisfaction of those with low family burden was high. It is suggested to decrease family burden that required education should be planned for children’s families where mother graduated from primary school and where fathers didn’t work and the continuity of education should be ensured. It is suggested that support with educatiional institution should ensure, studies should be done to increase income.