Radyo piyeslerinde halk bilimsel unsurlar

Abstract

Teknolojinin hızla gelişmesi, değişmesi ve ihtiyaçlar doğrultusunda dönüşmesi sonucu 20. yüzyılın en popüler ve etkili iletişim kanallarından biri haline gelen radyo hem Birinci Dünya Savaşı'na hem de Soğuk Savaş dönemine tanık olmuştur. İki dünya savaşına da tanık olan radyo gerek mobil yapısı ile gerekse de program içerikleriyle insanların yaratıcı dünyasına eşlik ederek, dinleyicisine pek çok avantaj sunarak, dönemin en aktif ve etkili iletişim araçlarından biri haline gelmiştir. Kitleleri etkisi altına alan bu gelişme birçok yeniliği de beraberinde getirdi. Bir asrı aşkın geçmişe sahip olan radyo, tarihsel süreçte dönemlere bağlı olarak farklı roller üstlenmiştir. Türkiye'de radyonun gelişimi ve yayıncılığın başlangıcı 6 Mayıs 1927'ye dayanmaktadır. Yeni Türk devletini kurumsallaştırmak, inkılaplar ve uygulamalar konusunda halkı bilinçlendirmek için radyo yayınlarından yararlanılmıştır. Radyo, değişen düzene uyum sağlamak için haber yayınları ve eğlenceli yayınlar yaparak rolünü işlevsel hale getirmiştir. Radyo, kültürel etkileşimde önemli bir yere sahiptir ve değerinin anlaşılması sonucunda sanat dalları ile etkileşim yoluyla kültürel etkinliklerin tanıtılmasında önemli bir rol oynamıştır. Radyo, yasal statüsündeki değişikliklere rağmen, cumhuriyetin en önemli kurumlarından biri olarak hizmet etmiştir. Radyo oyunu için üzerinde görüş birliğine varılmış tek bir isimlendirme dışında, farklı kaynaklarda farklı isimlendirmeler kullanılagelmiştir. Radyo oyunu, radyo tiyatrosu, mikrofonda tiyatro, radyofonik piyes, radyo temsili bunların belli başlıları arasında yer almaktadır. TRT'nin radyo programı olarak bilinen "Arkası Yarın" adlı radyo oyun programı, TRT'nin ve halkın bu türü tanımlarken en çok kullandığı genel bir adlandırma olarak görebiliriz. Radyoda oynanan oyunlar için kullanılan çeşitli isimlendirmeler olmakla birlikte, en yaygın kullanım; radyo tiyatrosu ve radyo oyunları kavramları üzerinde olmuştur. Türkiye'de radyo yayıncılığının, halk tiyatrosu gelenekleri açısından da önemli katkıları olmuştur. Çalışmamızda radyo tiyatrosunda yayımlanan oyun metinlerinin incelenmesi ve incelenen oyunlardan hareketle mit, masal, atasözü, halk hikâyesi, halk tiyatrosu, inançlar, geçiş törenleri gibi halk bilimsel unsurlar belirlenecek ve çözümlenecektir.

Radio, which became one of the most popular and effective communication channels of the 20th century as a result of the rapid development, witnessed both the First World War and the Cold War Period. The radio, which witnessed both world wars, became one of the most active and effective communication tools of the period, accompanying the creative world of people with its dynamic structure and program content, and offering many advantages to its listeners. This development, which influenced the masses, brought many innovations with it. Radio, which has a history more than a century, has assumed different roles in the historical process depending on the periods. The development of radio and the beginning of broadcasting in Turkey date back to 6 May 1927. Radio broadcasts were used to institutionalize the new Turkish state and raise public awareness about reforms and practices. Despite the changes in its legal status, the radio served as one of the most important institutions of the republic. Radio has made its role functional by making news broadcasts and entertaining broadcasts to adapt to the changing order. Radio has an important place in cultural interaction and as a result of understanding its value, it has played an important role in the promotion of cultural activities through interaction with branches of art. Apart from a single agreed upon nomenclature for the radio play, different names have been used in different sources. Radio play, radio theater, microphone theater, radiophonic play, radio performance are the most frequently used ones. We can see the radio play program "Arkası Yarın" known as TRT's radio program as a general nomenclature that TRT and the public use most when defining this genre. Although the different names used for the games played on the radio are various, the most common usage has been on the concepts of radiotheater and radio plays. Radio broadcasting in Turkey has also made important contributions to folk theater traditions. In the study, based on the analysis of the play texts published in the radio theater and the analyzed plays, folk scientific elements such as myth, fairy tale, proverb, folk tale, folk theater, beliefs, parades will be determined and analyzed.