Türkiye'deki coğrafi işaretli ürünlerin uluslararası ticaretteki potansiyeli

Abstract

Coğrafi işaretli (Cİ) ürünlerin uluslararası ticaretinden önemli ölçüde gelir sağlandığı ve bu gelirin her geçen yıl arttığı bilinmektedir. Dolayısıyla Cİ'li ürünler piyasası yerel bazda kalmayarak küresel ölçekte dikkate değer bir büyüme sergilemektedir. Türkiye kadim tarihi ve çok farklı kültürleri tek bir coğrafyada barındırması nedeniyle Cİ'li ürün zenginliği açısından dikkate değer bir konumdadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye'de dış ticarete konu olmuş ve olabilecek ürün potansiyelinin ne durumda olduğunu ortaya koymaktır. Bu amaçla, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan İz Sürme (Tracer) yöntemi kullanılarak, 25 Cİ'li ürün tescil sahibi, 70 Cİ'li ürün üreticisi, ihracatçı birlikleri ve diğer paydaşlar ile yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilere göre Türkiye'nin Cİ'li ürünlerinden 2019 yılında yaklaşık 1 Milyar 821 milyon dolar ihracat gelirine sahip olduğu tespit edilmiştir. İhracattaki en yüksek paya menşe korumasına sahip Cİ'li ürünlerden Manisa Sultani Çekirdeksiz Üzümü, Malatya Kayısısı ve Giresun Tombul Fındığının sahip olduğu tespit edilmiştir. ABD, Almanya ve Fransa ise en fazla Cİ'li ürün ihraç edilen ülkeler olarak belirlenmiştir. 2010-2020 arası yaklaşık dış ticaret verileri, tescil sahibinin ürünün uluslararası ticareti ile ilişkisi ve ürünün dış ticareti yapılırken karşılanabilecek sorunlar ortaya konulmuştur. Son olarak, bu sorunların nasıl üstesinden gelinebileceğine ve Cİ'li ürünlerin uluslararası ticaretteki potansiyelinin nasıl geliştirilebileceği ile ilgili önerilere yer verilmiştir.

It is widely known that a significant income is obtained from the international trade of the products with geographical indications (GI) and this income is increasing every year. Therefore, the market for GI products does not remain on a local basis but exhibits a remarkable growth on a global scale. Due to Turkey's ancient history and hosting many different cultures in a single geography, Turkey is in a remarkable position in terms of variety of GI products. The aim of this study is to reveal the situation of the GI product potential that has been and will possibly be subject to foreign trade in Turkey. In this regard, face-to-face interviews were conducted with 26 GI registrants, 70 GI producers, exporters' associations, and other stakeholders by using the Tracer Method, which is one of the qualitative research methods. As a result of the research, it has been determined that Turkey has an export income of approximately 1 billion 821 million dollars from its GI products in 2019. Moreover, the highest share in the export income was determined as Manisa Sultani Seedless Grape, Malatya Apricot and Giresun Hazelnut, which are CI products. The USA, Germany and France have been identified as the top exporters of Turkey's GI products. It has been also revealed that GI products' approximate foreign trade data between 2010-2020, the registrant's relationship with the international trade of the GI product and problems encountered while doing foreign trade of the GI product. Finally, suggestions are given on how to overcome these problems and how to develop the potential of the products in international trade.