Ortaokul öğrencilerinin ekolojik vatandaşlık düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Vatandaşlık bilincinin oluşturulmasında sosyal bilgilere yüklenen misyon dolayısıyla vatandaşlık eğitimine yönelik birçok araştırmanın yapıldığı fakat yeni bir kavram olması dolayısıyla “ekolojik vatandaşlık” bilincinin ortaya çıkarılması ve bu durumun detaylı irdelenmesine yönelik öğrenci düzeyinde yapılan çalışmaların çok az olduğu görülmüştür. Bu bağlamda araştırmanın amacı; 8. sınıfta öğrenim gören ortaokul öğrencilerinin ekolojik vatandaşlık (hak, adalet, sorumluluk, katılım ve sürdürülebilirlik boyutlarının) düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Araştırmada karma araştırma deseni kullanılmış olup örneklem kapsamında 500 ortaokul 8.sınıf öğrencisine ulaşılmıştır. Veriler kişisel bilgi formu, Ekolojik Vatandaşlık Ölçeği (EVÖ), yarı yapılandırılmış görüşme formu ve örnek olay tamamlama metni formu kullanılarak elde edilmiştir. Nicel verilerin analizinde tarama yöntemi, betimsel yöntem ve karşılaştırma testleri kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise durum çalışması yönteminin kullanılması tercih edilmiştir. Araştırmada; Ekolojik Vatandaşlık Ölçeği’ne göre katılımcıların genel ekolojik vatandaşlık düzeylerinin “düşük”, ekolojik vatandaşlığın alt boyutlarından olan katılımda düzeyin düşük ve diğer boyutlarda (hak, adalet, sorumluluk, sürdürülebilirlik) düzeyin orta olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin ekolojik vatandaşlık puanları ile ekolojik vatandaşlığın alt boyutlarına ilişkin görüşlerinde cinsiyete göre anlamlı bir farkın olduğu ortaya çıkmıştır. Okula, okulun yerine, okulun bulunduğu ile, sosyal bilgiler not ortalamasına ve çevre etkinliğine katılım durumuna göre ekolojik vatandaşlık puanlarında anlamlı bir fark oluşurken; anne ve baba eğitim düzeyi ile ailenin toplam aylık gelirine göre ekolojik vatandaşlık puanları arasında anlamlı bir fark çıkmamıştır. Öğrencilerin ekolojik vatandaşlık puanı ile cinsiyet arasında düşük düzeyde negatif yönde; okul arasında düşük düzeyde pozitif yönde; yaşanılan il arasında düşük düzeyde pozitif yönde; okulun yeri arasında düşük düzeyde pozitif yönde; çevre etkinliğine katılma arasında düşük düzeyde pozitif yönde; sosyal bilgiler dersi not ortalaması arasında düşük düzeyde pozitif yönde anlamlı ilişkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Nitel veriler ise nicel verileri destekler niteliktedir. Araştırma sonuçları dikkate alınarak, ortaokul sosyal bilgiler dersi başta olmak üzere tüm derslerde ekoloji kavramına, ekolojik yaşama ve ekolojik vatandaşlığın özellikle tüm boyutlarını (katılım, hak, sorumluluk, adalet, sürdürülebilirlik) kapsayan kazanımlara, konulara, etkinliklere yer verilmesi önerilmiştir.

Due to the mission attributed to social studies in the creation of citizenship awareness, it has been seen that many studies have been conducted on citizenship education, but since it is a new concept, there are very few student-level studies to reveal the awareness of "ecological citizenship" and to examine this situation in detail. In this context, the aim of the research is; the aim of this study is to examine the ecological citizenship (right, justice, responsibility, participation and sustainability dimensions) levels of secondary school students in 8th grade in terms of various variables. Mixed research design was used in the research and 500 secondary school 8th grade students were reached within the scope of the sample. Data were obtained using personal information form, Ecological Citizenship Scale (EVS), semi-structured interview form and case study completion text form. In the analysis of quantitative data screening method, descriptive method and comparison tests were used. In the analysis of qualitative data, the case study method was preferred. In the research; according to the Ecological Citizenship Scale, it was determined that the general ecological citizenship level of the participants was "low", the level of participation, which is one of the sub-dimensions of ecological citizenship, was low, and the level in other dimensions (right, justice, responsibility, sustainability) was moderate. It has been revealed that there is a significant difference according to gender in the students' views on ecological citizenship scores and sub-dimensions of ecological citizenship. While there is a significant difference in ecological citizenship scores according to the school, location of the school, the province where the school is located, social studies grade average and participation in environmental activities; there was no significant difference between the mother and father's education level and the ecological citizenship scores according to the total monthly income of the family. There was a low negative correlation between students' ecological citizenship score and gender; low level of positive among schools; low level positive among the provinces of residence; low level of positive among the location of the school; low level of positive among participation in environmental activities; It has been revealed that there is a low level of positive and significant relationship between social studies course grade point average. Qualitative data, on the other hand, support quantitative data. Considering the results of the research, it has been suggested to include the concept of ecology, ecological life and especially all aspects of ecological citizenship (participation, right, responsibility, justice, sustainability) in all courses, especially in the secondary school social studies course.