Kavramsal ve tarihsel bağlamda Türklerde yetişkin eğitiminin incelenmesi

Abstract

İnsanoğlunun olduğu her yerde eğitim vardır. Eğitim, yaşam boyu devam eden zihinsel bir süreçtir. Türkler eğitime her zaman önem vermiştir. İslamiyet öncesi Türklerde eğitim, günümüzdeki gibi örgün ve yaygın eğitim olarak değil toplumun eğitimi adı altında din eğitimi, meslek eğitimi olarak geçmektedir ve bu şekilde gruplandırılmaktadır. Bu dönemde sözlü eğitimin hâkim kılınmaktadır. İslamiyet öncesi atalarımızın eğitim düşüncesi ve yaygın eğitim şeklinde olduğu görülmektedir. Türklerin eğitim anlayışı yaşam biçimine göre şekillenmiştir. Göktürkler, Hunlar yaşantı olarak benzerlik gösterirken; Uygurlar ise din, kültür ve sanat yönünden farklılık göstermiştir. Türklerin Müslümanlığı benimsemesiyle eğitim anlayışlarında değişmeler olduğu görülmektedir. Eğitim kurumları olarak medreseler ortaya çıkmış ve örgün eğitim yaygınlaşmasıyla toplumun ahlak anlayışı değişerek alp tipi eğitim yapısından, alperen düşüncesinde eğitim programları uygulanmıştır. Karahanlılar, Selçuklu ve Osmanlı Devleti’nde Ahilik teşkilat yapısı Anadolu topraklarında yayılmaya başlandığı görülmektedir. Cumhuriyet döneminde halk eğitim merkezleri kurularak yetişkinlere eğitim imkânları sağlanmıştır. Bu çalışmanın amacı; geçmişten günümüze Türklerde yetişkin eğitim sisteminin yapısını araştırmak ve kaynaklardan yararlanarak sistemi açıklamaktır. Çalışmada İslamiyet öncesi ve sonrası kurulan dönemlerde yetişkin eğitimin nasıl yapıldığı ve nasıl uygulandığı konularına değinilerek değerlendirilmelerde bulunulmaya çalışılmıştır. Araştırmada tarama modeli kullanılarak konu ile ilgili kaynaklar taranmış ve çalışmanın verilerine ulaşılmaya çalışılmıştır.

Education is everywhere where there are human beings. Education is a mental process that continues throughout life. Turks have always given importance to education. Before the religion of Islam, education in Turks can be grouped under the name of social education, religious education, vocational education, not as formal and non-formal education as it is today. In this period, the predominance of oral education and the education thought of our pre Islamic ancestors seem to be in the form of non-formal education. Due to the nomadic life of the Turks, it has been shaped according to the way of life. While Gokturks and Huns are similar in terms of life; Uigurs differed in terms of religion, culture and art. After Islam, the Turks changed their understanding of education when they adopted Islam. Madrasahs emerged as educational institutions, and with the spread of formal education, the moral understanding of the society changed and they implemented education programs in the Alperen thought from the Alp type education structure. The organizational structure of the Ahi community in the Karakhanids, Seljuks and Ottoman Empires began to spread in the Anatolian lands. In the Republican era, public education centers were established and education opportunities were provided to adults The aim of this study is to investigate the structure of the adult education system in Turks from past to present and to explain it by using the findings of the sources. In the study, it was tried to evaluate how adult education was done in the period of Turkish States established before and after Islam and the other issues in correspondence. In the research, using the screening model, the resources related to the subject were scanned and the data of the study were tried to be reached.