Özetleme stratejileri öğretiminin ortaokul öğrencilerinin özetleme becerilerini geliştirmeye ve özetleme stratejilerini kullanmalarına etkisi

Abstract

Özetleme, bir metnin özü ve yazılış amacına uygun olarak işlevsel kısaltılmasıdır. Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerine uygulanan özetleme stratejileri öğretiminin öğrencilerin öyküleyici metinleri özetleme başarılarına ve özetleme stratejilerini kullanmalarına etkisini incelemektir. Araştırmada karma yöntem içerisinde yer alan iç içe karma desen kullanılmıştır. Araştırmanın nicel süreci tek grup ön test-son test deseniyle yürütülmüştür. Deney sürecinde öğrencilerin özetleme becerilerindeki gelişimi betimlemek için nitel veriler kullanılmıştır. Çalışma grubu 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Bartın ilindeki bir ortaokulda öğrenim gören 22 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmanın uygulama süreci haftada 2 ders saati olmak üzere 6 haftada tamamlanmıştır. Veriler 5 öyküleyici metin, öğrencilerin yazdıkları 132 özet metni, özetleri değerlendirmek için kullanılan Metin Özeti Değerlendirme Dereceli Puanlama Anahtarı (MÖDDPA) ve Sormaca Formu kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinden elde edilen sonuçlara göre özetleme stratejileri öğretimi öğrencilerin özetleme başarısını ve özetleme stratejileri kullanımlarını olumlu yönde etkilemiştir. Özetleme başarısında ve stratejilerin kullanımında son test lehine anlamlı fark bulunmuştur. Özetleme başarısı ile özetleme stratejilerin kullanımları arasında metni okuma anlama süreci (.48), taslak özet metin oluşturma süreci (.65) ve taslak özet metni gözden geçirme ve düzeltme sürecinde (.51) orta düzeyde anlamlı ilişki belirlenmiştir. Bütün boyutlardan elde edilen ilişki (.69) de orta düzeyde anlamlıdır. Araştırmanın sonuçlarından hareketle özetleme stratejileri eğitiminin öğrencilerin gelişim düzeylerine göre planlanması, öğretmenlerin özetleme sürecinde rehber ve model olmaları, özetleme sürecinde akran ve öğretmen dönütünün sağlanması önerilmektedir.

Summarizing is the functional abbreviation of a text in accordance with its essence and writing purpose. The purpose of this research is to examine the effect of teaching summation strategies applied to secondary school students on their success in summarizing narrative texts and their use of summarization strategies. He research was carried out with a mixed method. The quantitative process of the research was carried out with a single group pre-test-post-test design. Qualitative data were used to describe the development of students' summarization skills during the experimentation process. The study group consists of 22 students studying in a secondary school in the province of Bartin in the 2021-2022 academic year. The implementation process of the research was completed in 6 weeks, 2 course hours per week. The data were collected using 5 narrative texts, 132 summary texts written by the students, the Text Summary Evaluation Rubric (TSER) and Questionnaire Form used to evaluate the summaries. According to the results obtained from the analysis of the data, the teaching of summarization strategies positively affected the students' summarization success and their use of summarization strategies. A significant difference was found in summarization success and in the use of strategies in favor of the post-test. A moderately significant relationship was determined between the success of summarizing and the use of summarization strategies in the text reading comprehension process (.48), the draft summary text creation process (.65), and the draft summary text review and correction process (.51). The relationship obtained from all dimensions is also moderately significant (.69). Based on the results of the research, it is suggested that summarizing strategies education should be planned according to the development levels of the students, teachers should be guides and models in the summarization process, and peer and teacher feedback should be provided in the summarization process.