İran Meclis Kütüphanesi 17805 numaralı Türkçe Şiir Mecmuası (43a-78b vr.)(İnceleme-metin-Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi'ne [MESTAP] göre tasnif)

Abstract

Mecmua çalışmalarının ünü ve çeşitlilik kazanması 15. yüzyıldan sonra artmıştır. Bu döneme kadar genellikle hadis konulu mecmualar görülmüştür. 15. yüzyıldan sonra farklı alanlarda –bu arada klasik Türk şiiri sahasında da- mecmuaların tertip edildiği görülmektedir. Klasik Türk edebiyatı açısından oldukça önemli olan şiir mecmualarının; yazan kişinin edebi bilgisi, zevki, şairlere olan yakınlığı ve ilgisine bağlı olarak içeriği ve hacmi değişmektedir. Şiir mecmuaları özellikle Klasik Türk edebiyatı açısından divanlardan sonra önemli bir yere sahiptir. Tezkirelerde adı geçmeyen pek çok şair ve şiirlerine bu yazmalarda karşılaşılabilmektedir. Henüz tamamı okunmamış bu hazine değerindeki yazmalar Türk edebiyatı açısından oldukça kıymetlidir. Şiir mecmuaları üzerinde yapılan çalışmalar; metnin okunması, içeriğinin belirlenmesi ve dökümünün hazırlanması, ele alınan konuların yoğunluğuna göre tasnif edilmesi şeklindedir. MESTAP (Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi), söz konusu bu çalışmalarda elde edilen verilerin değerlendirilmesi açısından önemli bir projedir. Bu projenin hedefi, öncelikle kayıtlı olan bütün mecmuaların sistematik olarak tasnif edilmesi, içerik bilgilerinin belirlenerek dökümünün hazırlanmasıdır. Bu çalışmada, İran Meclis Kütüphanesi 17805 numarada kayıtlı Mecmû'â-i Eş'âr-ı Türkî (43a-78b vr.)'nin çeviri yazılı metni oluşturularak mecmuadaki şiirlerin ilk ve son beyitleri, nazım şekilleri, nazım türleri ve vezinleri MESTAP kapsamında tablo hâlinde tanıtılmıştır. Bu çalışmada ilk olarak şiir mecmuasının tanımı ve tarihsel gelişimi hakkında bilgi verilmiştir. İkinci olarak, söz konusu mecmuanın (Mecmû'â-i Eş'âr-ı Türkî) şekil ve içerik özellikleri tanıtılarak nazım şekli ve türlerinin tasnifi yapılmıştır ve mecmuanın, klasik Türk şiiri sahasındaki çalışmalara sağlayacağı katkılar değerlendirilmiştir. Çalışmaya konu olan mecmuanın nüsha tavsifinin ardından metin tesisine dair ilkeler belirtilmiş ve mecmuanın çeviri yazılı metni sunulmuştur. Çeviri yazılı metinde; mecmuada yer alan şiirlerin, bu şiirler üzerinde hazırlanmış yayınlardaki (makale, bildiri, kitap …) şekilleriyle karşılaştırılmasına dayalı bir çalışma da yapılmış ve dipnotta farklılıklar belirtilmiştir. Son olarak, mecmuada bulunan şiirler, Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi'ne (MESTAP) göre tasnif edilmiş, MESTAP tablosuna yerleştirilmiştir. Çalışmada elde edilen verilerin Klasik Türk şiiri alanında yapılacak çalışmalara kaynaklık edeceği umulmaktadır.

The reputation and diversity of journal works increased after the 15th century. Until this period, journals on hadith were generally seen. After the 15th century, it is seen that mecmuas were organized in different fields – by the way, also in the field of Classical Turkish poetry. Poetry magazines, which are very important in terms of Classical Turkish literature; its content and volume vary depending on the writer's literary knowledge, taste, closeness and interest in poets. Poetry magazines have an important place after divans, especially in terms of Classical Turkish literature. Many poets whose names are not mentioned in the tezkires and poems belonging to these poets can be encountered in these manuscripts. These treasured manuscripts, which have not yet been fully read, are very valuable in terms of Turkish literature. Studies on poetry magazines; reading the text, determining its content and preparing its transcript, classifying the topics covered according to their intensity. MESTAP (Systematic Classification of Journals Project) is an important project in terms of evaluating the data obtained in these studies. The aim of this project is to systematically classify all registered journals, to determine their content information and to prepare a breakdown. In this study, the first and last couplets, verse forms, verse types and meters of the poems in the mecmua were introduced in tabular form by creating the translated text of Mecmû'â-i Eş'âr-ı Türkî (43a-78b vr.) registered at the Iranian Parliament Library numbered 17805. In this study, firstly, information about the definition and historical development of poetry magazine is given. Secondly, the form and content features of the mentioned journal (Mecmû'â-i Eş'âr-ı Türkî) were introduced and the verse form and types were classified, and the contributions of the journal to the studies in the field of Classical Turkish poetry were evaluated. Following the description of the copy of the journal that is the subject of the study, the principles regarding the establishment of the text were specified and the translated text of the journal was presented. In the translated text; A study based on the comparison of the poems in the journal with the forms in the publications (articles, papers, books…) prepared on these poems was also carried out and the differences were indicated in the footnote. Finally, the poems in the journal were classified according to the Systematic Classification of Journals Project (MESTAP) and placed in the MESTAP table. It is hoped that the data obtained in the study will be a source for studies in the field of Classical Turkish poetry.