Türk kamu yönetiminin dönüşümünde stratejik plânlamanın yeri

Abstract

Stratejik plânlama, plânlama ve tahmin için gerekli bir araçtır. Kurumların örgütlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Belli bir zaman dilimini kapsayan stratejik plânlama, kurumların gelişim hedeflerini belirlemede yardımcı olmakta ve aynı zamanda kurumların hizmetlerini vatandaşların taleplerine ve değişen beklentilerine cevap verecek şekilde yürütmelerine imkân sağlamaktadır. Türkiye 1963 yılında başladığı plânlı kalkınma sürecini "beş yıllık kalkınma plânlarıyla" 2003 yılına kadar sürdürmüştür. Geçen 40 yıllık sürede önemli bir bilgi birikimi sağlanmış ve kazanılan tecrübeler ışığında kalkınma plânlarının sektörel bazda yapılan stratejik plânlarla hem derinleştirilmesi hem de bütünleştirilmesi sağlanmıştır. Özellikle yeni kamu yönetimi anlayışı çerçevesinde 1980 sonrası yapılan reformlar 2003 yılında kamuda stratejik yönetime geçilmesiyle yeni bir safhaya evrilmiştir. Türkiye'nin geleceğine yönelik kararların kalkınma plânlarına ve stratejik plânlara göre alınması ve uygulanması, halkın refahının artması ve hayat standardının yükselmesi açısından önemlidir. Bu nedenle, kamu kurumlarında stratejik yönetimin ve stratejik plân uygulamalarının başarılı olması önem arz etmektedir. Bu tez çalışmasında Türkiye'de uygulanan stratejik plânların kamu yönetiminin dönüşümündeki etkileri incelenmiştir. Konunun kapsam genişliği dikkate alınarak devletin temel görevleri arasında öne çıkan güvenlik, eğitim ve sağlık sektörleri ile yerel ihtiyaçların karşılanması alanında faaliyette bulunan kamu kurumlarına ait stratejik plânların son iki dönemleri analiz edilmiştir. İçişleri Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne ait stratejik plânlar, hedef ve gerçekleşme oranları açısından performans göstergeleri özelinde incelenmiştir. Araştırmanın analizi gerçekleştirilirken, örneklem olarak seçilen kurumlara ait stratejik plânlar ile birlikte faaliyet raporları ve performans programları da incelenmiştir. İlgili konular özelinde plânlarda yer alan amaç ve hedefler ve bunlara yönelik olarak gerçekleştirilen faaliyetlerin analizi nitel analiz tekniklerinden faydalanılarak değerlendirilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre, Millî Eğitim Bakanlığı ve Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu'nun son dönemlerine ait plânlarındaki hedef gerçekleşme oranlarının daha yüksek olduğu, buna karşın İçişleri Bakanlığı'na ait hedeflerin, son dönem plânında, önceki dönem plânına göre daha düşük gerçekleştiği tespit edilmiştir. Yerel yönetimler örneğinde incelenen İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin son iki plânlama dönemine ait stratejik plânlarının hedeflerinin gerçekleşme düzeyi örneklem olarak seçilen hedefler bağlamında değerlendirilmiştir. Buna göre, Belediye'nin plânlı gelişim hedeflerini ortalamanın üstünde bir değerle tutturduğu sonucuna varılmıştır. Elde edilen veriler ve çıkarımlar doğrultusunda yapılan değerlendirmeye göre, stratejik yönetim anlayışına bağlı olarak yapılan stratejik plânların kurumların gelişimine katkısı sınırlı kalmaktadır. Bununla birlikte plânlarda içerik değerlendirmesi yapıldığında kurumlarda plânlama kültürünün yerleşmeye başladığı anlaşılmaktadır.

Strategic planning is an essential tool for planning and forecasting. It plays an important role in the organization of institutions. Planning covering a certain period of time helps determine the development goals of the program and also enables structural services to be maintained in a way that responds to their demands and dimensions. Turkey continued its planned development process, which it started in 1963, with "five-year development plans" until 2003. A significant amount of knowledge has been accumulated over the past 40 years, and in the light of the experiences gained, development plans have been both deepened and integrated with strategic plans made on a sectoral basis. The reforms made after 1980, especially within the framework of the new public management approach, evolved into a new phase with the transition to strategic management in the public sector in 2003. Making and implementing decisions for the future of Turkey's according to development and strategic plans is important in terms of increasing the welfare of the people and raising the standard of living. For this reason, it is important that strategic management and strategic plan implementations are successful in public institutions. In this thesis study, the effects of strategic plans implemented in Turkey on the transformation of public administration were examined. Considering the broad scope of the subject, the security, education and health sectors, which stand out among the basic duties of the state, and the last two periods of the strategic plans of public institutions operating in the field of meeting local needs were analyzed. he strategic plans of the Ministry of Internal Affairs, the Ministry of National Education, the Turkish Medicines and Medical Devices Agency, and the Istanbul Metropolitan Municipality were examined in terms of performance indicators in terms of targets and realization rates. While conducting the analysis of the research, strategic plans, as well as activity reports and performance programs of the institutions selected as samples were also examined. The analysis of the goals and objectives included in the plans and the activities carried out towards them, specific to the relevant subjects, were evaluated using qualitative analysis techniques. According to the findings obtained as a result of the analysis, the target realization rates in the recent plans of the Ministry of National Education and the Turkish Medicines and Medical Devices Agency were higher, whereas the targets of the Ministry of Internal Affairs were realized lower in the last period plan compared to the previous period plan. has been detected. The level of realization of the objectives of the strategic plans of the Istanbul Metropolitan Municipality for the last two planning periods, which were examined in the example of local governments, was evaluated in the context of the targets selected as a sample. Accordingly, it was concluded that the Municipality achieved its planned development targets with a value above the average. According to the evaluation made in line with the data and inferences obtained, the contribution of strategic plans made based on the strategic management approach to the development of institutions remains limited. However, when the content of the plans is evaluated, it is understood that the planning culture has begun to take hold in institutions.