Çakal eriği (Prunus spinosa L.) meyvelerinin fiziksel, kimyasal ve antimikrobiyal özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, doğada yaygın bir şekilde yabani olarak yetişen çakal eriği, kuş eriği, gövem, güvem gibi yöresel isimlerle anılan Prunus spinosa L. meyvesinin fiziksel, kimyasal ve antimikrobiyal özellikleri incelenmiştir. Örnekler Eylül-Kasım 2021'de, Batı Karadeniz Bölgesi'nde farklı rakımlarda olan Zonguldak Sipahiler ve Göldağı-Taşcılı bölgelerinden, Bartın'da ise Ulus bölgesinden orman içi açıklık alanlardan toplanmıştır. Çalışmada fiziksel özellikler bakımından meyve eni, boyu, ağırlığı, çapı ve çekirdek ağırlığı gibi özellikleri incelenmiştir. Üç bölgeden toplanan çakal eriği meyvelerin ölçümlerinin ortalaması şu şekildedir; meyve boyu (mm) 13,3, meyve eni (mm) 13,0, meyve ağırlığı (g) 1,49, meyve hacmi (cm3) 1,38 olarak bulunmuştur. Ayrıca meyve yoğunluğu (g/cm3) 1,08 olarak bulunmuştur. Şekil indeksi 1,03 olarak hesaplanmış ve meyve yuvarlak olarak bulunmuştur. Eş zamanlı olarak çekirdeklere yapılan ölçümlerde ise, üç bölgenin ortalama çekirdek boyu (mm) 8,99, çekirdek yüksekliği (mm) 5,41, çekirdek eni (mm) 7,13, çekirdek ağırlığı (g) 0,19, çekirdek iç ağırlığı (g) 0,05 olarak ölçülmüştür. Meyvenin et yüzdesi (%) 87,30 bulunmuştur. Bölgelerde meyve boyu, meyve eni ile meyve ağırlığı arasında pozitif yönde önemli korelasyon saptanmıştır. Göldağı-Taşcılı yöresinin diğer yörelere kıyasla varyans analizi sonuçlarına bakıldığında yükselti değişkeninin önemli olduğu ve bölgeler arası anlamlı farklılıklar olduğu görülmektedir. Göldağı-Taşcılı bölgesinin fiziksel ölçümlerinin yüksek çıkmasının rakımın yüksek olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Kimyasal analizlerde ise, toplam kuru madde miktarı, rutubet miktarı, pH tayini, toplam asitlik, suda çözünür kuru madde miktarı belirlenmiştir. Üç bölgeden toplanan materyalin ortalama verileri toplam kuru madde (%) 24,8, rutubet miktarı (%) 75,1, suda çözünür kuru madde 16, kül miktarı (%) 3,21, pH 3,46, titre edilebilir asitlik (%) 2,32 olarak bulunmuştur. Kimyasal analizler arasındaki ilişkileri saptamak için verilerin değerlendirilmesinde SPSS programından Spearman korelasyon analizi ve Varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Sonuçlar %95 güven aralığında, p<0,05 düzeyinde çift yönlü olarak değerlendirilmiştir. Analizleri yapılan çakal eriği meyvelerinin kimyasal özelliklerinin istatistiksel açıdan farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. En büyük farklılık kül miktarı ve pH gruplarında görülmüştür. Bölgeler kıyaslandığında Bartın-Ulus bölgesi kimyasal özellikler bakımından diğer bölgelere göre ön plana çıkmaktadır. Duncan test analizine göre en ekşi erikler pH 3,37 değeri ile Göldağı-Taşcılı'dan alınan örneklerde tespit edilmiştir. Çalışmanın son basamağında ise çakal eriği meyvesinin saf özütünün Escherichia coli ve Staphylococcus aureus bakterilerine karşı etkinliği incelenmiştir. Antimikrobiyal analiz kapsamında disk difüzyon (inhibisyon zonu) yöntemi kullanılmıştır. Numune içeren petri kapları incelendiğinde tüm numunelerin yaklaşık olarak 14-20 (mm) arasında bir inhibisyon zonu oluşturduğu gözlemlenmiştir. En yüksek inhibisyon zonu S. aureus bakterisine karşı 'G' (Göldağı) numunesinde 20 (mm) olarak ölçülmüştür. E. coli bakterisine karşı en yüksek inhibisyon zonunu ise 'S' (Sipahiler) numunesinde 19 (mm) olarak ölçülmüştür. Tüm sonuçlar değerlendirildiğinde çakal eriği meyvesinin saf özütünün S. aureus ve E. coli bakterisine karşı antimikrobiyal özellik gösterdiği anlaşılmıştır.

In this study, the physical, chemical, and antimicrobial properties of the fruit of Prunus spinosa L. mentioned by local names such as Çakal eriği which is widely grown wild in nature, kuş eriği, gövem, güvem. Samples were collected from the Zonguldak Sipahiler and Göldağı-Taşcılı regions at different altitudes in the Western Black Sea Region, and from the Ulus region in Bartın forest clearing areas in September-November 2021. In the study, characteristics such as fruit width, height, weight, diameter and kernel weight were examined in terms of physical properties. The average measurements of blackthon fruits collected from three regions are as follows: fruit length (mm) 13,3, fruit width (mm) 13,0, fruit weight (g) 1,49, fruit volume (cm3) was found to be 1,38. In addition, the fruit density (g/cm3) was found to be 1,08. The shape index was calculated as 1,03 and the fruit was found to be round. In the simultaneous measurements made to the cores, the average core length of the three regions (mm) was measured as 8,99, the core height (mm) 5,41, core width (mm) 7,13, core weight (g) 0,19, core internal weight (g) 0,05. The percentage of the fruit pulp (%) was found to be 87,30. A positive significant correlation was found between fruit length, fruit width and fruit weight in the regions. When looked at the results of the variance analysis of Göldağı-Taşcılı region compared to other regions, it was seen that the elevation variable was important and there were significant differences between regions. It was believed that the high physical measurements of the Göldağı-Taşcılı region are due to the high altitude. In chemical analyses, the total amount of dry matter, the amount of moisture, the pH determination, the total acidity, the amount of water-soluble dry matter were determined. The average data of the material collected from the three regions were found to be total dry matter (%) 24,8, moisture content (%) 75,1, water soluble dry matter 16, ash content (%) 3,21, pH 3,46, titrable acidity (%) 2,32. Spearman correlation analysis and Analysis of Variance (ANOVA) from the SPSS program were used for the evaluation of the data in order to determine the relationships between chemical analyses. The results were evaluated in a bidirectional manner at a p<0,05 level, within a 95% confidence interval. It has been detected that the chemical properties of the blackthorn fruits analyzed differ statistically. The biggest difference was observed in the ash amount and pH groups. When the regions are compared, Bartın-Ulus region stands out compared to other regions in terms of chemical properties. According to the Duncan test analysis, the most sour plums were detected in the samples taken from Göldağı-Taşcılı with a pH value of 3,37 In the last step of the study, the effectiveness of the pure extract of the blackthorn fruit aganist Escherichia coli and Staphylococcus aureus bacteria was examined. Disk diffusion (inhibition zone) method was used as part of the antimicrobial analysis. When petri container containing samples were examined, it was observed that all samples formed an inhibition zone between 14-20 (mm). The highest inhibition zone aganist S. aureus bacterium was measured as 20 (mm) in the 'G' (Göldağı) sample. The highest inhibition zone against E. coli bacterium measured as 19 (mm) in the 'S' (Sipahiler) sample. When all the results were evaluated, it was understood that the pure extract of blackthorn fruit S. aureus and E. coli it has been understood that it shows antimicrobial properties against S. aureus and E. coli bacteria.