İkrime b. Abdillah el-Berberî’nin Abdullah b. Abbâs’tan rivâyet etmiş olduğu Sunen-i Erbaa’daki namaz oruç hac ve zekât ile ilgili rivâyetlerinin değerlendirilmesi

Abstract

Abdullah b. Abbâs, sâhâbîler arasında önde gelenlerden biri olarak kabul edilir. Kur’ân ve Sünnet konusunda derin bilgisi ve mükemmel açıklamaları nedeniyle Tercumânu’l-Kur’ân “Kur’ân’ın Tercümânı” olarak adlandırılır. Diğer yandan Abdullah bin Abbâs’ın mevlâsı olan İkrime, büyük tâbîîlerden biridir. Mekke’nin Fethi’nden sonra Müslüman olmuş ve ilim ve takvâsıyla tanınmıştır. Bunun sebebi, Abdullah b. Abbâs’ın Kur’ân’ın Tefsîri ve İslâm dininin anlaşılmasındaki çabasında yatar. O, Hukûk, Tefsîr ve Hadîs konularında Müslümanlar için bir referans olmuştur. Sâhâbe, imâm ve âlimler dinî meselelerde ona müracaat ederlerdi. İkrime ise zamanının önde gelen fakîh ve müctehidleri arasında yer almıştır. İkrime’nin dönemindeki âlimlerle münâsebeti onun ilmî yönden temâyüz etmesini sağlamakla kalmamış, ahkâm hadîslerinin anlaşılmasında büyük katkılar sağlamıştır. Tezimize öncelikle Abdullah b. Abbâs ve İkrime b. Abdillah el-Berberî’nin tercüme-i hâlleriye başladık. Abdullah b. Abbâs’tan İkrime’nin rivâyet etmiş olduğu Sunen-i Erbaa adıyla meşhûr olan Ebû Dâvûd (ö. 275/888), İbn Mâce (ö. 273/886) et-Tirmizî (ö. 279/892) ve en-Nesâ’nin (ö. 303/915) es-Sunen’lerinde yer verdikleri Namaz, Oruç, Hac ve Zekât ile ilgili rivâyetlerini tespit edeceğiz. Bu hadîsler, İslâm Dininin temel esaslarını ele aldığı için hem fert hem de toplum hayatına yön veren hususlardan olduğu için bu özellikle tezimize konu olarak seçilmiştir. İkrime’nin Abdullah b. Abbâs’tan rivâyet ettiği hadîslerin, hadîs imâmlarının tespitlerine göre sıhhat durumlarını da inceledik. Onun rivâyet ettiği hadîsler, şayet zayıf olarak addediliyorsa zayıflık durumlarının hangi sebepten ortaya çıktığını irdeledik ve hadîs imâmlarının bu hususta yorumlarına da yer verdik. İkrime’nin, Abdullah b. Abbâs’tan rivâyet ettiği hadîslerde zayıflık alâmetlerinden olan muallaklık, muallellik veya mursellik gibi durumlar varsa bunların da tespitini yaptık. İkrime’nin, Abdullah b. Abbâs’tan rivâyet etmiş olduğu ve Sunen-i Erbaa’da yer alan bu hadîslerin Kutub-i Sitte imâmları arasında yer alan el-Buhârî’nin (ö. 256/870) el-Câmiu’s Sahîh’i ve Muslim b. el-Haccâc’ın (ö. 261/875) el-Câmiu’s-Sahîh’in de yer alıp almadığını da araştırdık. Şayet bu eserlerde de aynı konularla ilgili benzer hadîsler yer alıyorsa ve bu metinler arasında farklar varsa tespit ettik. İkrime’nin, Abdullah b. Abbâs’tan rivâyet ettiği hadîsler, mursel ise bu durumda hadîs şârihlerinin İkrime’nin rivâyet ettiği bu hadîslerin mursellik durumlarıyla ilgili yorumlarını da inceledik.

Abdullah b. Abbas is considered one of the foremost companions and is referred to as the 'Interpreter of the Quran' due to his profound knowledge and excellent explanations of the Quran and Sunnah. On the other hand, Ikrima who was a freed slave of Abdullah b. Abbas, was one of the greatest followers (tabi'in) and embraced Islam after the conquest of Mecca, becoming known for his knowledge and piety. The significance of Abdullah b. Abbas lies in his leading role in the interpretation of the Qur’an and deep understanding of the Islamic religion. He served as a reference point for Muslims in matters of law exegesis with companions, Imams and scholars seeking his counsel on religious issues. Ikrima on the other hand, held an important position among the leading jurists and mujtahids of his time. Their collaboration and solidarity reflect the importance of communication and cooperation among individuals in the Islamic Community and emphasize the role of knowledge and scholarship in the advancement of the Islamic Nation. First of all, Abdullah b. Abbas and İkrime b. Abdullah al-Berberi who included Abu Davud (d. 275/888), İbn Mace (d. 273/886), at-Tirmidhi (d. 279/892) and an-Nesai (d. 303/915) Abdillah al-Berberi's lives and as-Sunan al-Erbaa. We will determine the narrations of about Prayer, Fasting, Hajj and Alm that they included in their as-Sunan. Since these hadiths deal with the basic principles of Islam, these hadiths have been chosen as the subject of our thesis since they are among the issues that shape the life of both a Muslim and the Islamic Community. We will examine the authenticity or weakness of the hadiths Ikrima narrated from Abdullah b. Abbas according to the determinations of hadith imams. If the hadiths are considered weak, the reason for the weakness will be examined and we will discuss the interpretations of the hadith imams in our thesis. If there is a state of authority which is one of the signs of weakness in the hadiths he Ikrima's narrated from Abdullah b. Abbas we will also determine them. al-Camiu's-Sahih of al-Bukhari (d. 256/870) and Muslim b. al-Haccac (d. 261/875) who is among the imams of al-Kutub al-Sitte of these hadiths which Ikrima narrated from Abdullah b. Abbas and which is in as-Sunan al-Erbaa. We will reseach whether is also included in al-Cami as-Sahih. If there are similar hadiths in these works, we will determine if there are differences between their texts. Is there a state of mursal in the hadiths Ikrima’s narrated from Abdullah b. Abbas? If the hadith narrated by Ikrima is mursal then we will also examine the interpretations of the hadith commentators about Ikrima’s hadith narrated.