İbn Dâvûd ez-Zâhirî hayatı ve eserleri üzerine değerlendirmeler

Abstract

İbn Dâvûd ez-Zâhirî (ö. 297/910), Peygamberimiz (s.a.s.) tarafından Sahâbe-i Kirâm ve Tâbiîn neslinden sonra en hayırlı nesil olarak tavsif edilen Tebeu’t-Tâbiîn nesli dönemi âlimlerin biridir. Zâhirî Mezhebinin ikinci imâmıdır. Bu mezhebin, zamanla taraftarı kalmamıştır. Onun hayatı ve eserleri üzerine bazı değerlendirmeler yapacağız. İbn Dâvûd ez-Zâhirî olarak tanınmış olan Iraklı dilbilimci, edebiyatçı, şâir ve fakîh günümüze kadar ulaşan “aşk”a dair ilk Arapça eser olan Kitâbu’z-Zehre’nin müellifidir. ez-Zehre adlı eseri en kadîm eserlerden biri olarak kaynaklarda zikredilmektedir. Ayrıca bu esere, Ulûmu’l-Zehre ismi de verilmektedir. İbrahîm Samarrâî iki cilt halinde tahkîk yayınlamıştır. İbn Dâvûd ez-Zâhirî’nin Kitâbu’l-İnzâr, Kitâbu’l-İ‘zâr, Kitâbu’l-Vusûl İlâ Ma’rifeti’l-Usûl, Kitâbu’l-îcâz Kitâbu Reddi alâ İbni Şerşîr Kitâbu Reddi alâ İbni İsâ ed-Darîr, Muhtâru’l-Eş’arî, el-İntisâru Liebîhi mine’n-Nâşii’l-Mütekellim, İhtilâfu Mesâili’s-Sahâbe, el-Ferâid ve el-Menâsik adlı eserlerinden söz edilmektedir. Nitel bir araştırma olan bu çalışmada alan yazın taraması yöntemiyle elde edilen bulguların ışığında müellifin biyografisi hakkında bilgiler verilmiştir. Çalışmanın amacı İbn Dâvûd ez-Zâhirî hakkında Türkçe literatürde sınırlı sayıda olan çalışmalara bir katkı sağlamaktır.

Ibn Dawud al-Zahiri (d. 297/910) is one of the scholars of the Taba'ut-Tabi'in generation which was described by our Prophet (p.b.u.h.) as the most blessed generation after the Companions and the Tabi'in. He is the second imam of the Zahiri School. This sect lost its adherents over time. We will make some evaluations on his life and works. In our report, we will make some evaluations on his life and works. The Iraqi linguist, writer, poet and jurist known as Ibn Dawud al-Zahiri is the author of the first Arabic work on "love" that has survived to the present day, Kitab al-Zehre. His work called al-Zahre is mentioned in the sources as one of the most ancient works. This work is also called Ulûm az-Zehre. Ibrahim Samarrai published two volumes of the edition. The works of Ibn Dawud al-Zahiri, namely Kitab al-Inzar, Kitab al-I‘zar, Kitab al-Vusul ila Marifeti al-Usul, Kitab al-Ijaz, Kitab al-Radd ala Ibn Sharshir, Kitab al-Radd ala Ibn Isa al-Darir, Muhtar al-Ash’ari, al-Intisaru Liebihi min an-Nashi’il-Mutakellim, Ihtilafu Masaili’s-Sahabe, al-Feraid and al-Menasik are mentioned. In this qualitative study, information about the author's biography is given in the light of the findings obtained through the literature review method. The aim of the study is to contribute to the limited number of studies in the Turkish literature about Ibn Dawud al-Zahiri.