Spor eğitimi alan ampute bireylerin sağlıklı yaşam biçimi, yaşam kalitesi ve boş zaman engel düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, spor eğitimi alan ampute bireylerin sağlıklı yaşam biçimi, yaşam kalitesi ve engel düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Ölçek formu dört bölümden oluşmaktadır. Ölçek formunun ilk bölümünde demografik bilgilerinden oluşan bilgi formu kullanılmıştır. İkinci bölümünde bireyin sağlıklı yaşam biçimi ile ilişkili olarak sağlığı geliştiren davranışlarını ölçmek amacıyla “Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği” kullanılmıştır. Üçüncü bölümünde ise bireyin yaşam kalitesi düzeyini belirlemek amacıyla “Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Kısa Formu Türkçe Ölçeği (WHOQOL-BREF-TR)” yer almaktadır. Dördünce bölümünde de bireylerin rekreasyonel etkinliklere katılımlarında engel oluşturabilecek durumları belirlemek amacıyla “Boş Zaman Engelleri Ölçeği” yer almaktadır. Ölçeklerin geçerlik çalışmaları kapsamında açımlayıcı faktör analizi; güvenirlik çalışması kapsamında madde analizi (madde toplam korelasyonu ve Cronbach Alpha) kullanılmıştır. Demografik değişkenlerine göre karşılaştırılmasında tek yönlü varyans analizinden (ANOVA) yararlanılmıştır. Ölçek ve alt boyutları arası ilişki analizi için Pearson korelasyon analizinden yararlanılmıştır. Çalışmaya aktif spor yapan toplam 102 ampute futbolcuları, TSK Rehabilitasyon Merkezi Engelliler Spor Kulübü (16 erkek), Osmanlı Engelliler Spor Kulübü (20 erkek), İzmir Büyükşehir Belediye Gençlik ve Spor Kulübü (15 erkek), Anadolu Erciyes Engelliler Spor Kulübü (13 erkek), Şahinbey Belediye Spor Kulübü (14 erkek), Malatya Büyükşehir Belediye Spor Kulübü (12 erkek) ve Bursa Ampute Gücü Spor Kulübü (12 erkek) ampute futbolcuları gönüllü olarak katılmıştır. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği alt boyutlarından alınabilecek en düşük (1) ve en yüksek (4) puanlar dikkate alındığında ampute bireylerin kendini gerçekleştirme (2,78±0,53), sağlık sorumluluğu (2,77±0,55), egzersiz (2,81±0,53), beslenme (2,80±0,58), kişilerarası destek (2,79±0,57), stres yönetimi (2,81±0,57) ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları puanlarının (2,79±0,51) “sık sık” düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Yaşam kalitesi alt boyutlarından alınabilecek en düşük (0) ve en yüksek (20) puanlar dikkate alındığında ampute bireylerin egzersiz (12,79±4,19), psikolojik sağlık (12,29±3,92), sosyal ilişkiler (12,32±4,98) puanlarının “oldukça iyi” düzeyinde; fiziksel sağlık (11,87±3,81) ve çevre (11,93±3,80) puanlarının “orta” düzeyde olduğu; ölçek toplam puanı olarak alınabilecek en düşük (0) ve en yüksek (100) puanlar dikkate alındığında yaşam kalitesi puanlarının (61,20±18,67) “oldukça iyi” düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Boş zaman engelleri ölçeği alt boyutlarından alınabilecek en düşük (1) ve en yüksek (4) puanlar dikkate alındığında ampute bireylerin sırasıyla tesis yetersizliği (2,78±0,91), bilgi eksikliği (2,75±0,85), arkadaş eksikliği (2,70±0,79) ve zaman yetersizliğini (2,65±0,77) en önemli boş zaman engelleri olarak gördükleri tespit edilmiştir. Birey psikolojisi (2,50±0,80) ve ilgisizlik (2,50±0,71) engellerinin kısmen ve önemli değil düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Boş zaman engelleri ölçek puanının (2,79±0,51) “önemli” düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak araştırma grubunun incelenen değişkenleri açısından boş zaman faaliyetlerine katılım engelleri arttıkça yaşam kalitesi düzeyleri azalmıştır ve spor eğitimi almış ampute bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları, yaşam kalitesi ve boş zaman engel düzeyleri paralel bir şekilde artmaktadır, sonuçları elde edilmiştir.

The aim of this study was to investigate the relationship between healthy lifestyle, quality of life and obstacle levels of amputated individuals who received sports training. The scale form consists of four parts. In the first part of the scale form, the information form consisting of demographic information was used. In the second part, lığı Healthy Lifestyle Behavior Scale in was used to measure health-promoting behaviors of the individual in relation to healthy lifestyle. In the third part, WHO World Health Organization Quality of Life Short Form Turkish Questionnaire (WHOQOL-BREF-TR) in is used to determine the quality of life of the individual. In the fourth chapter, re Leisure Time Barriers Scale D is included in order to determine the situations that may prevent individuals from participating in recreational activities. Exploratory factor analysis within the scope of validity studies of scales; item analysis (item total correlation and Cronbach Alpha) was used for reliability study. One-way analysis of variance (ANOVA) was used to compare demographic variables. Pearson correlation analysis was used to analyze the relationship between the scale and its sub-dimensions. A total of 102 amputee players engaged in active sports, TSK Rehabilitation Center Disabled Sports Club (16 men), Ottoman Disabled Sports Club (20 men), Izmir Metropolitan Municipality Youth and Sports Club (15 men), Anadolu Erciyes Disabled Sports Club (13 men), Şahinbey Municipality Sports Club (14 men), Malatya Metropolitan Municipality Sports Club (12 men) and Bursa Amputee Force Sports Club (12 men) amputee players participated voluntarily. Considering the lowest (1) and highest (4) scores that can be taken from the subscales of healthy lifestyle behaviors, self-realization of amputated individuals (2,78 ± 0,53), health responsibility (2,77 ± 0,55), exercise ( 2,81 ± 0,53), nutrition (2,80 ± 0,58), interpersonal support (2,79 ± 0,57), stress management (2,81 ± 0,57) and healthy lifestyle behaviors scores ( 2,79 ± 0,51) u frequently ”level. Considering the lowest (0) and highest (20) scores of the quality of life subscales, the exercise of amputated individuals (12.79 ± 4.19), psychological health (12.29 ± 3.92), social relations (12.32) ± 4,98) points at ın pretty good ± level; physical health (11,87 ± 3,81) and environment (11,93 ± 3,80) scores were ,8 medium ±; When the lowest (0) and highest (100) scores were taken into account, the quality of life scores (61,20 ± 18,67) were found to be ve quite good ölçek. When the lowest (1) and highest (4) scores of the ambulatory disability scale subscales were taken into account, the lack of facilities (2.78 ± 0.91), lack of knowledge (2.75 ± 0.85), lack of friends, (2.70 ± 0.79) and lack of time (2.65 ± 0.77) as the most important leisure time barriers. Individual psychology (2.50 ± 0.80) and apathy (2.50 ± 0.71) were found to be partially and non-significant. It was determined that leisure time score scale score (2,79 ±0,51) was at ± significant Boş level. As a result, as the barriers to participation in leisure time activities increased, the quality of life decreased and the healthy lifestyle behaviors, quality of life and leisure time levels of the amputated individuals with sports education increased in parallel and the results were found to have a positive and meaningful relationship.