Türkiye'nin modernleşme serüveninde bir simge: Şapka inkılâbı

Abstract

Türkiye'de modernleşme çalışmaları Osmanlı Devleti‟nin 18. yy ıslahat hareketlerine kadar dayanmaktadır. Osmanlı döneminde başlayan modernleşme çalışmaları Osmanlı aydınlarını genel olarak üç görüş etrafında toplamıştır. Birinci görüş Osmanlı'da modernleşme hareketleri gerçekleştirilirken geleneklere bağlı kalınarak bilim ve teknikteki yeniliklerin alınması gerektiğini savunurken, ikinci görüş batı medeniyetini bir bütün olarak görmüş, batının hem geleneklerini hem de tekniğini birlikte alarak modernleşmeyi savunmuştur. Üçüncü görüş ise her türlü modernleşmeyi yanlış bularak her alanda geleneklerin korunmasını istemiştir. Cumhuriyet döneminde ikinci görüşe sahip aydınlar ülke siyasetine egemen olmuş ve batılılaşmayı tepeden inmeci bir şekilde uygulamaya başlamışlardır. Hedeflenen muasır medeniyet için öncelikle Osmanlının; siyasi, idari, hukuki sistemleri başta olmak üzere eğitimden kültür ögelerine kadar her alandaki uygulamalar ortadan kaldırılmış, yerine batı tarzı usuller getirilmiştir. Batılılaşma kapsamında getirilen usullerden biri de şapka inkılâbıdır. Kılık kıyafet inkılâbı kapsamında tamim edilen şapka giyme mecburiyeti ciddi tartışmalara, protestolara ve yargılanmalara sebep olmuştur. Bu çalışma ile Türkiye‟nin modernleşme sürecinde adeta bir simge olan şapka ve onun arka plânındaki Batılılaşma süreci analiz edilecektir.

Modernization efforts in Turkey dates back to the Ottoman Empire in the 18th century reform movement. The modernization studies, which started in the Ottoman period, gathered Ottoman intellectuals around three views in general. While the first view defends that modernization movements in the Ottoman Empire should be taken by innovations in science and technique while keeping the traditions in mind, the second view has seen the western civilization as a whole and advocated modernization by taking both the traditions and techniques of the West together. The third view was that all kinds of modernization were wrong and they wanted to protect the traditions in every field. The intellectuals who had a second opinion during the Republic period dominated the politics of the country and started to implement westernization in a downward manner. For the aim of the targeted civilization; political, administrative, legal systems, especially from education to culture elements in all areas were eliminated, rather western-style procedures were introduced. One of the methods introduced in the Westernization is the hat revolution. The necessity of wearing hats covered by the costumes of costumes led to serious debates, protests and trials. This study, which is almost a symbol of Turkey's modernization process will be analyzed hats and Westernization process in his background.