Türkiye’nin kalkınma planlarında kültür politikalarının değerlendirilmesi

Abstract

Eski adıyla Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), yeni adıyla Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan Beş Yıllık Kalkınma Planları, Türkiye’nin ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda uzun dönemde gerçekleştireceği büyümeyi ortaya koyan temel politika dokümanlarıdır. 1963 yılından itibaren 2018 yılını da kapsayacak biçimde on tane kalkınma planı hazırlanmıştır. Söz konusu tüm kalkınma planlarının temel hedefi; Türk milletinin mesut ve müreffeh hale gelmesi, insan onuruna uygun şartlarda yaşamasıdır. Ülkenin kültür politikası öncelikle kalkınma planlarında tespit edilir. Bu çalışmanın amacı kalkınma planlarında yer alan kültür politikası konusunda mevcut durum tespiti yapmak ve gelecek dönemlere yönelik yol haritasına önerilerde bulunmaktır. Kültür politikası denildiğinde kültürel zenginliğin korunarak gelecek nesillere aktarılması, halkın kültür ve sanat ortamlarına katılımının sağlanması, milli kültür değerleri etrafında toplumsal bütünlüğün ve dayanışmanın güçlendirilmesine yönelik alınan tedbirler anlaşılır. İnsanın ruh ve beden sağlığı iyi, sanat ve estetik duyguları güçlü olduğu ölçüde ülke kalkınmasında verimli olabilir. Kültür ve sanat politikaları aynı zamanda siyasi, ekonomik ve sosyal gelişmenin de önemli bir unsurudur. Güçlü bir devlet olma yolunda kültür politikaları toplumun bütünlüğünü ve dayanışmasını güçlendirmelidir. Ülkeler arasında kültür ve sanat alanında söz sahibi olmak için okulların müfredatında daha fazla sanat aktivitelerine yer verilmeli, kültürel etkinlikler çeşitlendirilmelidir. Tüm sanat dalları milli kültürün yapı taşlarını oluşturmaktadır. Sanatlara ve sanatçılara önem verilmelidir. Halkın, sivil toplum kuruluşlarının, mahalli idarelerin ve özel sektör kurumlarının sürece dahil edilmesi teşvik edilmelidir. Bu araştırmada nitel desenli doküman analizi tekniği kullanılmış olup 10 kalkınma planının kültür ve sanat bölümleri incelenmiştir. Yöntemin bilime en önemli katkısı, araştırılan konunun diğer politikalarla bağlantısı içinde analizini sağlamasıdır. Çalışmanın sonunda araştırmanın bulgularına, sonuç ve önerilere yer verilmiştir.

Five Years Development Plans prepared by the Ministry of Development, whose former name was State Planning Organization, are the basic policy documents presenting the development plans of Turkey in social and cultural fields in the long term. Ten different development plans for the period between 1963 and 2018 are prepared by the Ministry. The basic goal of these development plans is to enable Turkish society reach a happy and prosperous life standard and to enable Turkish society live under conditions that are compatible with human dignity. Culture policy of a country is firstly determined in development plans. The first goal of this study is to determine the present state of culture policies, then to make suggestions for drawing a future road map. Culture policies are the precautions taken in order to protect cultural richness while handing them down the next generations; they aim at ensuring participation of public to cultural and artistic environments and they support social integration and unity around national culture values. Society of a state can be productive as long as the members of that society are physically and spiritually healthy and they have strong artistic and aesthetic values. Culture and arts policies are also significant elements of political, economic and social development. Culture policies shall empower the unity and solidarity of society in order to build a strong state. In order to have a significant place among culturally and artistically developed states, the amount of artistic activities in school curriculums shall be increased and cultural activities shall be diversified. All of the branches of art are the building blocks of a national culture. Art and artists shall be supported and encouraged. Public, non-governmental organizations, local administrations and private sector institutions should be encouraged in order to take place in the development process. Qualitative design document analysis technique is used in this research. Culture and art sections of 10 development plans are analyzed. The most significant contribution of the method to science is that it enables analyzing the issue in terms of its relation with other policies. Findings of the research, results and suggestions are presented in the last section of the study.