Türkçenin ikinci dil olarak ediniminde gösterimsel ögelerin parametrik bakış açısıyla incelenmesi

Abstract

Gösterimseller dünyada karşılığı olmayan, anlamsal içeriği bağlamında demirlediği sözce öğesine göre belirlenen dilbilgisel öğelerdir. Bu açıdan, 1. ve 2. şahıs adılları, zaman belirteçleri, yer gösteren belirteçler ve sosyal statü işaretleyicileri bu sınıfa girer. Gösterimseller dilbilim alanyazanında uzunca bir süre doğrudan sözcenin katılımcılarıyla ilişki kuran ve bu tümcenin neresinde olursa olsun bu ilişkiyi değiştirmeyen öğeler olarak anılmıştır. Ancak daha sonra bazı dillerde ve çekimli içtümcelerin içinde bulunan gösterimsellerin öncüllerinin ana tümcede bulunabildiğinin fark edilmesiyle bunun, üzerinde çalışılması gereken ve diller arasına parametrik farklılıklar içeren bir durum olduğu anlaşılmıştır. Türkçe ve Türkçeye yapısal benzerlikler sergileyen diller gösterimsellerin bağlama alanlarının sözcede ana tümceye kaydığı dillerdir. Bu durum, Türkçenin ikinci dil olarak ediniminde bu farklılık edinim süreciyle ilgili sorular doğurmaktadır. En önemli sorulardan biri gösterimsellerin bağlama alanını kaydırmayan dillerden gelen öğrenicilerin kaydırma özelliğini edinimi üzerinedir. Bu çalışma bu konuda yapılan ilk araştırma olmasının yanı sıra Evrensel Dilbilgisi teorisinin parametrik yapılanma iddiasının test edilmesi için de yeni bir pencere açmaktadır. Çalışma Türkçeyi ikinci dil olarak öğrenen öğrencilerin anadillerindeki kaydırma/kaydırmama özelliğinin Türkçe edinimine etkisini araştırmaktadır.

Indexicals are lexical items that lack proper denotation but gain semantic content as they anchor discourse participants. This definition allows us to include first and second person pronouns, temporal adverbs, locative adverbs and social status markers. For decades, indexicals were assumed to directly and only anchor discourse participants irrespective of their structural position in the sentence. Later, it was found that they can shift their reference to the relevant lexical items when they appear in finite complement clauses in some languages, which hinted at the parametric nature of the phenomenon. Turkish and it structural kins are the language where indexicals shift their reference from discourse to matrix clause. This parametric difference raises questions related to the second language (L2) acquisition of Turkish. The most important one concerns the acquisition performance of the students whose first language (L1) does not allow shifting. This paper, a first in the literature, offers new opportunities to test the parametric organization of the theory of Universal Grammar. It investigates the effects of L1 with respect to the shift/no-shift parameter in L2 Turkish.