Tarihi süreçte Aydın-Atça kent planının peyzaj planlama kriterleri ve tasarım ilkeleri açısından irdelenmesi

Abstract

Geleceğe yönelik karar verme süreci olarak planlamalar, her ölçekteki yerleşme ve kentlerin geleceğini belirlemekte, yerleşmelerin mekânsal gelişimi hazırlanan planlar çerçevesinde biçimlenmektedir. Bu bağlamda, planlama süreçleri toplumun mekân kullanımını ve kentsel alanlardaki yaşantısını belirleyen çok önemli süreçlerdir. Disiplinler arası bir ekip çalışmasını gerektiren planlama süreçlerine katılan karar verici aktörlerin işbirliği ve bu süreçlere halkın katılımı kadar, karar vericilerin ve özellikle de plancıların vizyonu, toplumun yaşam boyu nasıl bir çevre içerisinde yaşayacağını belirlemektedir. Buna örnek olarak gösterilebilecek Aydın iline bağlı Atça mahallesinin planlı gelişimi de, başta Atatürk olmak üzere, plancı ve yerel yöneticilerin işbirliği ve vizyonu sayesinde gerçekleşmiştir. Atça, toplumun geleceğini kurgulayan aktörlerin insan ekolojisi ve kent ekolojisi bağlamında çevresel faktörleri ve yaşam kalitesini göz önüne alarak, başarılı bir planlama sürecinin ve bu doğrultudaki uygulamaların nasıl gerçekleştirilebileceğine ilişkin Türk şehircilik tarihinde örnek bir yerleşme modeli oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Atça’nın 1926 ve 1991 imar planları, plan kararları, tarihsel sürece ilişkin belgeler, fotoğraflar ve alanda yapılan güncel saptamalar üzerinden, Atça’nın planlı gelişim süreci ve bu süreçlere dahil olan aktörlerin rolü ortaya konulmuş, Atça’daki kentsel açık yeşil alan sistemi, kentsel peyzaj planlama ve kentsel peyzaj tasarımı açısından irdelenmiştir.

Planning as a decision-making process for the future determines the future of settlements and cities at every scale and the spatial development of the settlements is shaped within the framework of prepared plans. In this context, planning processes are very important processes that determine the use of space in society and its experience in urban areas. Of decision-makers, and in particular planners' vision, as well as the involvement of people in decision-making processes that require an interdisciplinary team to work and in these processes, determines the fate of how society will live throughout its lifetime. For example, the planned development of the Atça district of Aydın Province, which can be shown as an example, has been realized thanks to the cooperation and vision of the planners and local administrators, especially Atatürk. Atça constitutes a model of settlement in the history of Turkish urbanism as a successful planning process in which actors devising the future of the society are considering environmental factors and quality of life in the context of human ecology and urban ecology and how these practices can be realized. In this study, by means of 1926 and 1991 master plans and the other documents, the role of the actors involved in these processes was examined together with Atça’s planned development process which is a successful planning and good application example in the history of Turkish urbanism and the urban open green space system of Atça was examined in terms of landscape planning and design.