İstanbul-Taksim meydanı örneğinde algı-pratik ilişkisinin irdelenmesi

Abstract

Mekân kimliği; bir alandaki coğrafi, mimari, iklimsel ve sosyokültürel değerlerin bellekte kodlanmış şeklidir. Mekân kullanım pratikleri de yine coğrafi, mimari, iklimsel ve sosyokültürel etkenlerle şekillenmektedir. Dolayısıyla mekân kimliği ve kullanım pratikleri arasında birbirini tanımlayan bir ilişki vardır. Mekân kimliği, toplum zihninde bir mekâna dair kodlanan tarihsel, kültürel, sosyal ve siyasal etkenler gibi değerlerin bütünleşmesi ve zihinde şekillenmesidir. Yani kamusal bir alanın kimliğini, toplumsal bir olgu olarak kabul etmekteyiz. Ayrıca son dönemlerde toplumu bir araya getiren kamusal mekânların kimliğinin oluşmasındaki etkisinin de tartışma konusu olduğunu görmekteyiz. Bu çalışma, toplum için kamusal mekânlardan anahtar mekân olarak kabul edilen kent meydanlarının kimliğinin oluşmasında, algı ve kullanım pratiklerinin ilişkisini araştırmaktadır. Araştırma alanı olarak mekân-kullanım ilişkisi sürekli tartışmalara konu olan, Taksim Meydanı seçilmiştir. Taksim Meydanı, kamusal alan olarak belirlendiğinden bu yana birçok kültürel, tarihi ve siyasal yaşanmışlıklara ev sahipliği yapmıştır. Meydan kimliği de bu çerçevede bir anlam kazanmıştır. İlk olarak Taksim Meydanı’nın kimlik algısı üzerinde durulmuştur. Meydan kimliği oluşmasında ise alan kullanıcıları ile yapılan sözlü görüşmeler etken olmuştur. Kimlik üzerindeki algı ve kullanım pratiklerinin etkisini anlamak için, görüşmelerde öncelik olarak bireylerin belleklerinde kaydedilen kullanım tipleri hakkındaki görüşleri alınmıştır. Daha sonra meydan kimliği ile ilgili görüşleri aktarılması istenirken, belleklerinde kodlanan bu kullanım tiplerinin etkisi irdelenmiştir. Görüşmeler neticesinde kamusal mekân kimliği ve kullanım pratikleri arasındaki ilişkinin önemi ortaya çıkmıştır. Günümüz Taksim Meydanı’nda yaşanan kamusal mekân ve meydan kullanım pratikleri çerçevesinde şekillenen kent kimliği sorunları temelinde tartışılmıştır.

Space identity; Geographic, architectural, climatic and sociocultural values in an area. Space usage practices are also shaped by geographical, architectural, climatic and sociocultural factors. Therefore, there is a defining relationship between space identity and usage practices. Space identity is the integration and shaping of the values such as historical, cultural, social and political factors coded about a space in the mind of society. In other words, we accept the identity of a public sphere as a social phenomenon. In addition, we see that the effect of the identity of the public spaces that have brought society together in recent years is a matter of debate. This study investigates the relationship between perception and usage practices in the formation of the identity of urban squares which are accepted as key spaces from public spaces for the society. As the research area, Taksim Square has been chosen as the subject of the space-use relationship. Taksim Square has been home to many cultural, historical and political experiences since it was designated as a public space. The identity of the square has also gained a meaning within this framework. First, the perception of identity of Taksim Square is emphasized. Verbal interviews with the users of the field were effective in the formation of the square identity. In order to understand the impact of perception and use practices on identity, the views of individuals on the types of use recorded in their memory were taken as a priority in the interviews. Afterwards, the opinions about the identity of the square were asked to be conveyed and the effect of these usage types encoded in their memories was examined. As a result of the interviews, the importance of the relationship between public space identity and usage practices emerged. It is discussed on the basis of urban identity problems shaped within the framework of public space and square usage practices in today's Taksim Square.