Agroforestry uygulamaları ve sosyo-ekonomik açıdan değerlendirilmesi

Abstract

Tez çalışmasında, Türkiye'deki agroforestry uygulamaları sosyo-ekonomik açıdan ele alınmış ve örnek bir alandaki alternatif agroforestry tür kombinasyonları parasal getiri açısından önceliklendirilmiştir. Bu amaçla başlangıçta çalışma alanı olarak belirlenen Bartın ilindeki geleneksel veya planlı-sistemli agroforestry uygulamaları gözlemlenmiştir. Gözlemler sonucunda yörede, yetiştiricilerin agroforestry için hangi ağaç türü, bahçe ve yem bitkisi kombinasyonuna öncelik verdiği saptanmıştır. Aslında uygulamada yetiştiricilerin bu öncelikleri belirlemesinde, objektif kriterlerden ziyade sübjektif kararları öne çıkardığı bilinmektedir. Üstelik bu sübjektif öncelikler neticesinde birim alandan elde edilen faydanın yani ekonomik getirinin de maksimum olmadığı görülmüştür. Bu nedenle çalışma kapsamında belirlenen agroforestry tür kombinasyonları objektif bir kriter olan ve paranın zaman değerini dikkate alan Net Bugünkü Değer (NBD) ile hesaplanmıştır. Bu sayede birim alanında en yüksek ekonomik getiriye sahip tür kombinasyonları nicel olarak belirlenebilmiştir. NBD hesaplamaları, 1 hektar büyüklüğü sahip bir Agroforestry Uygulama (AU) sahası için gerçekleştirilmiştir. NBD hesaplamaları için öncelikle AU sahasında yetişmesi muhtemel alternatif ağaç türü, bahçe ve yem bitkisi belirlenmiş ve daha sonra bunlar Ranking Tekniği ile puanlanarak en yüksek değere sahip olan türlerin (ağaç, tarla ve yem) birlikteliğinden alternatif AU kombinasyonlar oluşturulmuştur. Bu tezde, orman ağacı türlerinden kestane, fıstıkçamı ve kavak, tarım bitkilerinden domates, karalâhana ve yem bitkilerinden ise fiğ ve mısır dikkate alınmıştır. Bu sayede türlerin birlikte değerlendirildiği 15 Alternatif Agroforestry Uygulama (AAU) senaryosu (üretim kombinasyonu) geliştirilmiştir. Daha sonra belirlenen her bir AAU senaryosu, NBD kriteri doğrultusunda hesaplanarak en yüksek ekonomik getiriye sahip senaryo belirlenmiştir. Tez çalışmasının sonuçlarına göre, bir hektar AU sahasında en yüksek getiri 695.203 TL ile "Kestane+Domates" AAU senaryosunda, en düşük getiri ise 25.386 TL ile"Kavak+Fiğ" AAU senaryosundadır. Bu durumda en yüksek getiri ile en düşük getiri arasında yaklaşık 27 kat fark olduğu ifade edilebilir.

In this thesis, agroforestry practices in Turkey and socio-economically handled samples were prioritized in terms of monetary return on alternative combinations of agroforestry species in an area. For this purpose, traditional or planned-systematic agroforestry applications were observed in Bartın province, which was initially identified as a study area. As a result of the observations, it was determined which tree species, garden and forage crops combination gave priority to agroforestry in the region. In fact, in practice, it is known that breeders emphasize subjective decisions rather than objective criteria in determining these priorities. Moreover, as a result of these subjective priorities, it is seen that the benefit obtained from the unit area is not maximum. Therefore, the agroforestry species combinations determined within the scope of the study were calculated with Net Present Value (NPV) which is an objective criterion and takes into consideration the time value of money. Thus, species combinations with the highest economic yield in the unit area could be quantitatively determined. NBD calculations were carried out for an Agroforestry Application (AA) site with a size of one hectare. For NPV calculations, alternative tree species, garden and forage plants that are likely to grow in the AA site were determined first, and then alternative AA combinations were created from the combination of the species (tree, field and feed) that have the highest value by scoring them with the Ranking Technique. In this thesis, chestnut, peanut and poplar from forest tree species, tomato and black cabbage from agricultural plants, vetch and clover from feed plants are considered. In this way, 15 Alternative Agroforestry Application (AAA) scenarios (production combination) were developed in which species were evaluated together. Then each AAA scenario was calculated according to NPV criteria and the scenario with the highest economic return was determined. According to the results of the thesis study, the highest return in a hectare AA area is in the "Chestnut+Tomato" AAA scenario with 695.203 TL and the lowest return is in the "Poplar+Vetch" AAA scenario with 25.386 TL. In this case it can be stated that there is approximately 27 times the difference between the highest return and the lowest return.