Mehmet Zihnî Efendi’nin hayatı eserleri ve “Ni’met-i İslam” adlı eserinin namaz bölümündeki hadîs kaynakları üzerine bazı mülâhazalar

Abstract

Tebliğimizin ilk bölümünde Mehmet Zihni Efendi’nin hayatına yer vereceğiz. Mehmet Zihnî Efendi, 1846 yılında doğmuş ve 1912 yılında vefat etmiş olan Osmanlı Dönemi âlimlerinden biridir. Telif ettiği Ni’met-i İslâm adlı ilmihâli revaç bulmuş eserlerinden biridir. Salât, Savm, Hac gibi ilmihâl konularını ayrı ayrı ciltler halinde Osmanlıca olarak yayınlanmıştır. Günümüz Türkçesine de çevrilmiş olan eserleri vardır. Bu eserlerden birisi de Ni’met-i İslâm’dır. Ni’met-i İslâm adlı eseri üzerine yapılan Osman Güman’ın XIX. Yüzyılda Nimet-i İslâm Kitabı Çerçevesinde İlmihal Fıkhı adlı yüksek lisans tezi ile İbrahim Öztürk’ün Mehmed Zihnî Efendi’nin Nimet-i İslâm Adlı Eserindeki Hadislerin Tahrîc ve Değerlendirilmesi (Oruç, Zekât, Hac ve Nikâh Bölümleri) adlı yüksek lisans tezi bu çalışmalardan bazılarıdır. Sadi Çögenli, Müderris Hacı Mehmed Zihnî Efendi Bibliyografyası ve Ahmet Turan Arslan’ın Son Devir Osmanlı Âlimlerinden Mehmed Zihni Efendi adlı eseri kayda değer çalışmalardan bazılarıdır. Mehmet Zihni Efendi’nin özellikle Ni’met-i İslâm adlı İslam İlmihâlini değişik zamanlarda Osmanlıca olarak neşretmesinin yanında günümüz Türkçesine de kazandırılmış bu eseri üzerinden detaylı çalışmalar yapılmamış sadece ilmihalinin bazı bölümleri yüksek lisans tezi olarak çalışılmış olmasıyla beraber eserin bir tanesi namaz bölümü anılan yüksek lisans tezinde ele alınmamıştır. Tebliğimizin ikinci bölümünde Mehmet Zihnî Efendi’nin Hayatı, Nimet-i İslâm adlı eserinin yanında el-Muntehab fî Ta‘lîmi Luğati’l-Arab, el-Muktedab mine’l-Muntehab fî Ta’lîmi Luğati’l-Arab, el-Müşezzeb (Mektebu Edeb fî Sarfi ve Nahvi Lisâni’l-Arab), Usûl-i Fıkıh (Husûlu’n-Nekh fî Usûli’l-Fıkh) Elgâz-ı Fıkhiyye, Kızlar Hocası, Ni‘met-i İslâm’ın özeti olan el-Muhtasarât fî Mesâili’t-Tahârât ve’l-İbâdât, el-Hakâik mimmâ fi’l-Câmii’s-Sagîr ve’l-Meşârık min Hadîsi Hayri’l-Halâik el-Muhtasarât fî Mesâili’t-Tahârât ve’l-İbâdât, Ta’lîku Sahîhi’l-Buhârî, Ta’liku Sahîhi Muslim, el-Kavlu’s-Sedîd fî İlmi’t-Tecvîd ve Meşâhiru’n-Nisâ gibi Osmanlıca ve Arapça neşrettiği diğer eserlerinin de tespiti yapılacaktır. Tebliğimizin son bölümünde mezkûr yüksek lisans tezlerinde yer verilmemiş olan Mehmet Zihnî Efendi’nin Ni’met-i İslâm adlı eserinin salât (namaz) bölümünde ele aldığı hadîslerin kaynakları araştırılacaktır.