Trabzon Zağnos Vadisi kentsel dönüşüm örneğinin kentsel peyzaj planlama açısından değerlendirilmesi

Abstract

Binlerce yıllık uygarlık tarihi içinde, insanın doğa ile birlikte yarattığı doğal ve kültürel miras, sanayi devrimi ve sonrasında yaşanan teknolojik gelişmeler, hızlı kentleşme ve nüfus artışı ile sağlıksız mekanlara dönüştürülmüş ve zaman zaman da yok edilmiştir. Trabzon Ksenophon'dan, Evliya Çelebi'ye, Fallmerayer'den, Frunze'ye kadar yüzlerce seyyahın ziyaret edip düşüncelerini tarihe birer belge olarak aktardıkları "seyahatnamelerde" ki ana buluşma noktasıdır. Gizemli doğası, coğrafi konumu, Orta Asya, Kafkasya, Uzakdoğu, Ortadoğu'nun İstanbul ve Avrupa ile ilişkisinde önemli bir ticaret ve kültür merkezidir. Trabzon kenti de yaşadığı süreç içerisinde göç ve hızlı kentleşmenin etkisi altında kalmış plansız ve denetimsiz yapılaşma ile tarihi kültürel ve ekolojik mirasını kaybetmeyle karşı karşıya kalmıştır. Tarihi kent merkezinin yakınındaki Zağnos Vadisi uzun yıllar boyunca kentin hava koridoru olma özelliğini korumuşsa da zamanla vadi alanı gecekondu alanına dönüşmüştür. Yaşanan bu değişim sonucu Zağnos Vadisindeki yaşam biçimi çağdaş yaşam standartların oldukça gerisinde kalmıştır. Bu çalışmanın amacı Trabzon Zağnos Vadisi kentsel dönüşüm projesinin kentsel peyzaj planlama açısından değerlendirilmesi kuramsal bulgular, dünyada yapılan kentsel dönüşüm örnekleri ve alan analizleri doğrultusunda yapılmıştır. Kentsel dönüşüm ve kentsel peyzaj planlama kriterleri doğrultusunda öneriler geliştirilmiştir.

Throughout the history of civilization, natural and cultural living areas, created by both human and nature, have been deteriorated and even destroyed by the people as a result of the Industrial revolution, tecnological developments,rapid urbanization and increasing population following this revolution. Trabzon is a very significant city in that It was once important destination center of many eminent travellers such as Ksenophon, Evliya Çelebi, Fallmerayer and Frunze. Also ıt is stil an important centre of trade and culture due to its geographical location which connects Middle Asia, Caucasia, Far East, Middle East to İstanbul and Europe. However, Trabzon has also been losing historical, cultural and ecological heritage because of the immigration from rural areas, rapid urbanization, unplanned and uninspected construction. Zağnos Valley ,which is located in the city centre and has served as the natural ventilator of Trabzon for ages,has also been damaged ecologically and turned into a slum area. Therefore, Living areas in Zağnos Valley have become worse as squatters invade the area. The aim of my study is to evaluate the urban transformation of Zağnos Valley in Trabzon in terms of landscape planning in light of theoretical findings, the samples of urban transformation from Turkey and the World and fieldworks. As a result of the study, certain suggestions have been made in accordance with the criteria of the urban transformation and urban landscape planning .