Sağlık profesyonellerinin epistemolojik inançlarının yaşam boyu öğrenme bağlamında incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı Bartın il merkezinde görev yapmakta olan sağlık profesyonellerinin (Hekim, Hemşire, Sağlık Teknikeri, Sağlık Memuru, Acil Tıp Teknisyeni) epistemolojik inançlarının incelenmesidir. Araştırmanın katılımcıları Bartın Devlet Hastanesi’nde görev yapan 143 sağlık profesyonelidir. Araştırmada veri toplama aracı olarak; Schommer (1990) tarafından geliştirilen ve Deryakulu ve Büyüköztürk (2002) tarafından Türk kültürüne uyarlanan “Epistemolojik İnanç Ölçeği” ve araştırmacılar tarafından hazırlanan kişisel bilgiler formu kullanılmıştır. Epistemolojik İnanç Ölçeği; “Öğrenmenin Çabaya Bağlı Olduğuna İnanç”, “Öğrenmenin Yeteneğe Bağlı Olduğuna İnanç” ve “Tek Bir Doğrunun Var Olduğuna İnanç” olmak üzere üç faktörden oluşan beşli likert tipi bir derecelendirmeye sahiptir. Araştırma için toplanan verilerin istatistiksel analizleri için SPSS 18 paket programı kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında sağlık profesyonellerinin öğrenmenin çabaya bağlı olduğuna yönelik inanç boyutuna ilişkin epistemolojik inançları gelişmiş; öğrenmenin yeteneğe bağlı olduğuna yönelik inanç boyutuna ilişkin epistemolojik inançları az gelişmiş; tek bir doğrunun var olduğuna yönelik inanç boyutuna ilişkin epistemolojik inançlarının da az gelişmiş olduğu söylenebilir. Öğrenmenin çabaya bağlı olduğuna inanç boyutu açısından kadın ve erkek sağlık profesyonelleri arasında anlamlı bir fark olduğu ve kadınların bu faktör altındaki epistemolojik inançlarının erkeklere göre daha gelişmiş olduğu görülmektedir. Öğrenmenin yeteneğe bağlı olduğuna inanç boyutu açısından kadın ve erkek sağlık profesyonelleri arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir. Tek bir doğrunun var olduğuna yönelik inanç boyutu açısından kadın ve erkek sağlık profesyonelleri arasında anlamlı bir fark olduğu ve erkeklerin bu faktör altındaki epistemolojik inançlarının kadınlara göre daha gelişmiş olduğu görülmektedir.

Araştırmada elde edilen diğer bir bulguya göre yaş ile epistemolojik inanç alt boyutları arasında anlamlı ilişkiler olduğu görülmektedir. Öğrenmenin çabaya bağlı olduğuna inanç ile yaş arasında ters yönlü orta düzeyde bir ilişki olduğu görülmektedir. Buna göre sağlık profesyonellerinin yaşları arttıkça öğrenmenin çabaya bağlı olduğuna yönelik epistemolojik inanç düzeyleri de gelişmektedir. Öğrenmenin yeteneğe bağlı olduğuna inanç boyutu ile yaş arasında ters yönlü ancak düşük düzeyde bir ilişki olduğu görülmektedir. Buna göre sağlık profesyonellerinin yaşları arttıkça öğrenmenin yeteneğe bağlı olduğuna inanç boyutuna yönelik epistemolojik inanç düzeyleri de gelişmektedir. Tek bir doğrunun var olduğuna yönelik inanç boyutu ile yaş arasında ise pozitif yönlü orta düzeyde bir ilişkinin varlığı dikkatleri çekmektedir. Buna göre sağlık profesyonellerinin yaşları ilerledikçe tek bir doğrunun var olduğuna yönelik epistemolojik inanç düzeyleri azalmakta, gelişmemiş inanç düzeyine sahip oldukları görülmektedir.

Diğer bir bulguya göre sağlık profesyonellerinin mesleki kıdem sürelerinin artmasına bağlı olarak epistemolojik inançlarının da tüm alt boyutlarda geliştiği söylenebilir. Araştırmada son olarak meslek grupları değişkeni açısından sağlık profesyonellerinin epistemolojik inançları arasında farklılık olup olmadığına bakılmıştır. Buna göre epistemolojik inanç ölçeğinin tek doğruya olan inanç boyutunda gruplar arasında anlamlı bir farklılık olduğu diğer alt boyutlarda ise anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür. Tek doğruya olan inanç alt boyutundaki gruplar arası farklılıklar ve grupların epistemolojik inanç ölçeği ortalama puanları incelendiğinde epistemolojik inançları en gelişmiş grubun hekimler olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler Sağlık profesyonelleri, Epistemolojik İnanç, Öğrenme.