Retoriğin ikna gücü

Abstract

Retorik, klasik mantık biliminin ele aldığı sanatlardan birisidir. Klasik mantığın kurucusu Aristoteles, retoriği belli bir durumda var olan inandırma yollarını kullanma yetisi olarak tanımlamaktadır. Buna göre muhatabı ikna eden veya etmeye çalışan önermeler, çıkarımlar, argümanlar veya göstergeler (söz-yazı/sözlü-yazılı metin, resim, reklam, mimik, vb.) aslında retoriktir. Retorik, dilsel ve dil-dışı retorik şeklinde iki şekilde ele alınır. Bu tezde retorik denildiğinde, dil dışı retoriğin de farkında olunarak esas olarak dilsel retorik kastedilmektedir. Burada dilsel retoriğin muhatabı ikna etmede kullandığı kanıtlama/ikna etme/inandırma yollarının çeşitli özellikleri üzerinde durulmaktadır. Retoriğin asıl maksadı, muhatabı ikna etmektir. Dolayısıyla çeşitli türdeki akıl yürütmelerden oluşan retorik, muhatabın karar vermesinde etkili bir sanat olarak tatbik edilir. Bu çalışmada hem gündelik hayatta hem de dini, felsefi ve bilimsel her alanda kullanılan retoriğin ve iknanın tanımı, retorikte iknanın olabilmesi için hangi kanıtlama/ikna etme/inandırma yollarının kullanılması gerektiği üzerinde duruldu. Bunun yanında Aristoteles’in ifade ettiği ikna etme yollarından ethos, pathos ve logosun tanımı, kullanımı ve kanıt değeri incelendi. Ayrıca retorikte sıkça başvurulan ve gündelik hayatta da yaygın olarak kullanılan örtük tasımın (entimem) mantık konuları arasında nasıl ele alındığı incelendi. Burada örtük tasımın aslında kıyasın kendisi olduğu ama şekil açısından onun kısaltılmış bir formu olduğu iddia edilmiştir.