Fen bilimleri öğretmenlerinin öğretme ortamı algıları, öğretmeye ilişkin motivasyonları ve öz-yeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı fen bilimleri öğretmenlerinin öğretmeye ilişkin motivasyonlarını belirlemek ve öğretmeye ilişkin motivasyonları ile öğretme ortamı algıları ve öz-yeterlik inançları arasındaki ilişkileri belirlemektir. Aynı zamanda bu araştırma kapsamında, fen bilimleri öğretmenlerinin öğretmeye ilişkin motivasyonları, öğretme ortamı algıları ve özyeterlik inançları bazı değişkenler (cinsiyet ve mesleki deneyim) açısından da incelenmiştir. Bu araştırmada genel tarama modelinin alt türü olan ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın hedef evrenini Türkiye'deki ortaokullarda görev yapan tüm Fen Bilimleri öğretmenleri oluşturmaktadır. Ulaşılabilir evreni ise Türkiye'nin 39 ilinde görev yapan Fen Bilimleri öğretmenleridir. Araştırmanın örneklemini, 2019-2020 akademik yılında Türkiye'nin farklı bölgelerinde bulunan 39 ilin devlet ortaokullarında görev yapan 202 fen bilimleri öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak "Katılımcı Bilgi Formu", "Yapılandırmacı Öğretme Ortamı Ölçeği", "Öğretmen Motivasyon Ölçeği" ve "Öğretmen Öz-yeterlik Ölçeği" kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde SPSS 22.0 paket programı kullanılmıştır. Fen bilimleri öğretmenlerinin öğretme ortamı algılarına ait verilerin analiz sonuçlarına göre fen bilimleri öğretmenlerinin çoğunlukla yapılandırmacı yaklaşım odaklı bir ortam oluşturdukları belirlenmiştir. Ayrıca, fen bilimleri öğretmenlerinin öğretme ortamı algılarının cinsiyet ve öğretmenlerin deneyimleri açısından da istatistiksel olarak vi farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Fen bilimleri öğretmenlerinin bazen seviyesinde öğretmeye yönelik motive oldukları bulunmuştur. Alt boyut puanları açısından inceleme yapıldığında, fen bilimleri öğretmenlerinin öğretmeye ilişkin içsel motivasyonlarının dışsal motivasyona göre daha yüksek olduğu bulunmuştur. Aynı zamanda, fen bilimleri öğretmenlerinin öğretmeye ilişkin motivasyonlarının cinsiyet ve öğretmenlerin deneyim yılı açısından istatistiksel olarak farklılaşmadığı bulunmuştur. Fen bilimleri öğretmenlerinin öz-yeterlik inancı toplam puanın oldukça yeterli düzeyde olduğu ve fen bilimleri öğretmenlerinin öğretim stratejileri ilişkin öz-yeterlik inançlarının, sınıf yönetimine ve öğrenci katılımı özyeterlik inançlarına göre daha yüksek olduğu bulunmuştur. Aynı zamanda, fen bilimleri öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarının cinsiyet ve öğretmenlerin deneyim yılı açısından istatistiksel olarak farklılaşmadığı görülmektedir. Fen bilimleri öğretmenlerinin öğretme ortamı algıları, öğretmeye ilişkin motivasyon ve öz-yeterlik inançları alt boyutları arasındaki ilişkiler incelendiğinde, özellikle öğretme ortamı algılarının öz-yeterlik inançları ile anlamlı olarak ilişkili olduğu ancak öğretme ortamı algıları ile öğretmeye ilişkin motivasyon arasında anlamlı düzeyde ilişkilerin olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca fen bilimleri öğretmenlerinin öğrenci katılımına ilişkin öz-yeterliklerinin öğretmeye ilişkin motivasyonlarıyla anlamlı düzeyde ilişkili olduğu bulunmuştur. Dolayısıyla, öğretmenlerin öz-yeterlik inançları yükseldikçe sınıf içinde oluşturdukları ortam daha çok yapılandırmacı bir ortama yaklaşmaktadır. Aynı zamanda, fen bilimleri öğretmenlerinin öğretmeye ilişkin dış ve iç motivasyonları yükseldikçe öğrenci katılımına ilişkin öz-yeterliklerinin de yükseldiği söylenebilir. Sonuç olarak, fen bilimleri öğretmenlerinin öğretmeye ilişkin motivasyonlarının öz-yeterlik inançları ile ilişkili olduğu ancak öğretme ve öğrenme ortamının öğretme motivasyonu ile anlamlı düzeyde ilişkili olmadığı tespit edilmiştir. Kanonik analize göre, öğretme ortamı algıları değişken setinde kişisel uygunluk ve öğrenci uzlaşması en yüksek varyansı açıklarken, motivasyon ve öz-yeterlik değişken setinde en yüksek varyansı öğrenci katılımı ve öğretim stratejileri açıklamaktadır. Araştırma sonuçlarının öğretmen eğitimine katkısı tartışılmıştır.

The purpose of this study is to determine science teachers' motivation to teach and to understand the relationships between science teacher motivation to teach with teaching and learning environment perceptions and science teachers' self-efficacy beliefs. At the same time, science teachers' teaching and learning environment perceptions, motivation to teach, and self-efficacy beliefs were also examined in terms of some variables (gender and teaching experience). Correlational research was conducted in this current study. The target population of this study was all science teachers who work in secondary schools in Turkey. The accessible population was science teachers working in different 39 cities in Turkey. The sample of this study was 202 science teachers who work in 39 different cities in secondary schools in 2019-2020 academic year in Turkey. The instruments of this study were "The Participant Information Form", "Constructivist Teaching Environment Scale", "Teacher Motivation Scale" and "Teacher Self-Efficacy Scale". SPSS 22.0 package program was used in the analysis of quantitative data. The results of this study revealed that science teachers' teaching and learning environment perceptions were mainly constructivist. Additionally, there were no statistically significant difference in science teachers' teaching and learning environment perceptions scores in terms of gender and teaching experience. Science viii teachers' motivation to teach level was found to be sometimes motivated. In terms of motivation to teach dimensions, intrinsic motivation to teach was found to higher than extrinsic motivation to teach. Additionally, there were no statistically significant difference in science teachers' motivation to teach scores in terms of gender and teaching experience. Science teachers' self-efficacy beliefs were found to be quite self-efficacious and instructional strategies self-efficacy beliefs were found to be higher than classroom management and student engagement. Additionally, there were no statistically significant difference in science teachers' self-efficacy beliefs scores in terms of gender and teaching experience. Based on the correlation analysis between teaching and learning environment perceptions, motivation to teach, and self-efficacy beliefs, there was a significant and positive relationship between science teachers' teaching and learning environment perceptions and their-self-efficacy beliefs but there was not a significant relationship between science teachers' teaching and learning environment perceptions and motivation to teach. In addition, science teachers' student engagement self-efficacy beliefs were found to statistically correlate with science teachers' motivation to teach. Therefore, as science teachers' self-efficacy beliefs get higher, they promote more constructivist learning environment. In addition, when intrinsic and extrinsic motivation to teach increase science teachers' student engagement self-efficacy beliefs increase. In the light of these findings, science teachers' motivation to teach is correlated with their self-efficacy beliefs but not with teaching and learning environment perceptions. Based on canonic analyses, personal relevance and student negotiation in classroom environment perceptions variable set explain the highest variance, and student engagement and instructional strategies in motivation and self-efficacy variance set explain the highest variance. The findings of this study to teacher education was discussed.