Sınıf öğretmenlerinin afet bilinci algı düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

Türkiye bulunduğu coğrafya itibariyle bir afetler ülkesidir. Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde yaşayan insanlar farklı zamanlarda deprem, çığ, sel, yangın, heyelan gibi birçok afetlerle karşı karşıya kalmıştır ve kalmaya devam etmektedir. Afetlerde zararı en aza indirgemek için afet eğitimleri büyük önem arz etmektedir. Afet eğitimleri ilk olarak okullarda verilmektedir ve bu sebeple eğitim kurumlarına ve öğretmenlere büyük görevler düşmektedir. Bu eğitimlerin daha etkili ve nitelikli bir şekilde verilmesi öğretmenlerin afet bilinci algısı ile yakından ilişkilidir. Temel eğitimin önemi göz önünde bulundurulduğunda, afet eğitimi almış, afet konularında donanımlı, afet bilincine sahip öğretmenlere gereksinim duyulmaktadır. Öğretmenlerin afet bilinci algılarının belirlenmesi olası afetlere yönelik hazırlık aşamasında önem arz etmektedir. Bu amaçla gerçekleştirilen araştırma sınıf öğretmenlerinin afet bilinci algılarının ne düzeyde olduğunu yaş, cinsiyet, büyüdüğü coğrafi bölge, mesleki kıdem, eğitim düzeyi, unvan ve afet deneyimi değişkenlerine göre incelemektir. Sınıf öğretmenlerinin afet bilinci algı düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yapılan bu araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden tarama deseni kullanılmıştır. Araştırma, 2022-2023 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Van ilinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi okullarda görev yapan toplam 509 sınıf öğretmeni ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından geliştirilen “Öğretmen Kişisel Bilgi Formu” ve Dikmenli, Yakar ve Konca (2018) tarafından geliştirilen “Afet Bilinci Algı Ölçeği” ile toplanmıştır. Elde edilen veriler frekans-yüzde dağılımları, aritmetik ortalama, standart sapma değerleri, Kruskal Wallis ve Mann Whitney U testi ile analiz edilmiştir. Verilerin analizi sonucunda; sınıf öğretmenlerinin afet bilinçlerinin genel olarak yüksek düzeyde olduğu, afet bilinci algı düzeylerinin afet deneyimi durumuna, cinsiyete ve büyüdüğü coğrafi bölgeye göre anlamlı düzeyde farklılaştığı, yaş, kıdem, eğitim düzeyi, unvan değişkenlerine göre ise farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda; sınıf öğretmenlerinin afet bilinci algı düzeylerinin yüksek düzeyde olduğu saptanmış olup; “Afete Hazır Türkiye” hedefinde, Okul Temelli Afet Eğitimi, Afet Eğitim Yılı, Afet Tatbikat Yılı gibi gelişmeler sınıf öğretmenlerinin afet bilinci algılarını olumlu yönde etkilediği söylenebilir.

Turkey is more prone to disasters due to its geographical location. The population living in various regions of Turkey encountered several lethal disasters, including earthquakes, avalanches, floods, fires, and landslides at different times, and yet they continue to confront such calamities. Disaster preparedness training is crucial for minimizing the damage in disasters. Schools are the initial public institutions providing disaster preparedness training; thus, such institutions and their educators pose special responsibilities. Delivering such training effectively and successfully is directly related to teachers' disaster awareness perceptions. Given the significance of primary education, it is essential to determine that teachers have received disaster training, is prepared for disaster incidents, and have posed awareness and preparedness for disasters. Assaying the disaster awareness perception of teachers is critical during the preparation phase for potential disasters. The current study aimed to assess the degree of disaster awareness perceptions among primary school teachers by analyzing factors, including age, gender, geographical region where they were raised, professional seniority, educational status, title, and disaster experience. The study also focused on ascertaining disaster awareness perception levels of primary school teachers by utilizing the survey design, a quantitative research technique. The study sample comprised 509 primary school teachers employed in schools affiliated with the Ministry of National Education in the province of Van during the fall semester of the 2022–2023 school year. Two separate forms, “Teacher Personal Details” developed by the author and the “Disaster Awareness Perception Scale” generated by Dikmenli, Yakar, and Konca (2018), were used to collect research data. Frequency-percentage distributions, arithmetic means, standard deviations, and Kruskal Wallis and Mann Whitney U test were employed to analyze the acquired research data. The study revealed that primary school teachers have a high level of awareness for disasters, and their perceived levels of disaster awareness significantly vary depending on the calamities they have personally experienced, gender and the region in which they were born. However, their disaster awareness perceptions did not differ according to age, seniority, title, education level parameters. As a result of the research; It was determined that the disaster awareness perception levels of the primary school teachers were high; It can be said that programs such as School-Based Disaster Education, Disaster Education Year, and Disaster Drill Year with the goal of the “Disaster Ready Turkey” positively affect the perceptions of primary school teachers' disaster awareness.