Türkiye’de taşımalı eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin tematik analizi

Abstract

Türkiye’de 1989-1990 eğitim öğretim yılının 2. döneminden itibaren uygulanmaya başlanan taşımalı eğitim uygulaması; okulu bulunmayan, nüfusu az ve dağınık kırsal bölgelerdeki zorunlu eğitim çağında olan öğrencilerin eğitim ve öğrenim görmesi için merkezi okullara araçlarla günübirlik taşınmasına yönelik bir eğitim faaliyetidir. Söz konusu uygulama ile ülkemizde eğitimin niteliğini artırmak, eğitim hakkını korumak, fırsat ve imkân eşitliğini geliştirmek ve kaynaklardan tasarruf etmek amaçlanmaktadır. Bu araştırmayla ise Türkiye’de 1996-2021 yılları arasında taşımalı eğitim alanında üretilmiş lisansüstü tezleri içerik açısından incelemek, taşımalı eğitimdeki mevcut durumu tespit etmek ve konuyla ilgili yapılacak araştırmalara kaynak oluşturmak amaçlanmaktadır. Buradaki çalışma nitel bir araştırma olarak planlanmış ve çalışmada içerik analizi türlerinden biri olan tematik içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini T.C. YÖK Ulusal Tez Merkezi Tez Otomasyon Sistemi tarafından 1996 yılından 2021 yılına kadar konu bağlamında arşivlenmiş olan tezler oluşturmaktadır. Verilere ulaşabilmek için YÖK tez tarama veri tabanında “taşımalı”, “taşımalı eğitim” ve “taşıma merkezi” anahtar kavramları “Tez başlığında olsun” seçeneği ile tarama yapılmış ve konu bölümü “eğitim ve öğretim” olarak filtrelenmiş 55 lisansüstü tezden faydalanılmıştır. Verilerin toplanması için ise “Taşımalı Eğitim Tez İnceleme Formu” kullanılmıştır. Elde edilen araştırma verileri grafik ve tablolar yardımıyla yorumlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; incelenen lisansüstü tezlerin ülkemizde 30 farklı üniversitede üretildiği ve en fazla çalışmanın Gazi Üniversitesi’nde yapıldığı görülmüştür. Çalışmaların çoğunlukla üniversitelerin Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Eğitim Bilimleri Enstitüsü bünyesinde yürütüldüğü ve taşımalı eğitimle ilgili sadece 1 doktora tezinin bulunduğu 54 tezin yüksek lisans tezi olduğu görülmüştür. Araştırmaların uygulama sahası olan illerin dağılımları incelendiğinde en fazla araştırmanın yapıldığı ilimizin Ankara olduğu görülmektedir. Tez çalışmalarına 1996 yılında başlanmış ve en fazla çalışma 2010 yılında üretilmiş olup 1999, 2013, 2016 ve 2018 yılları hariç her yıl en az bir çalışma ortaya konmuştur. Çalışmaların konu dağılımları incelendiğinde tezlerin çoğunlukla taşımalı eğitim sisteminin uygulama süreci hakkında yürütülen; uygulamanın değerlendirilmesi, sorunları ve sorunlarına getirilen çözüm önerileriyle ilgili konu çalışmalarını içerdiği, ayrıca amaçlarına göre dağılımları da konu dağılımlarıyla paralellik göstererek en fazla üzerinde durulan amacın; taşımalı eğitim sisteminin sorunlarını tespit etmek ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerinde bulunmak olduğu belirlenmiştir. Taşıma merkezi okulların ve bu okullardaki taşımalı öğrencilerin çeşitli karşılaştırma durumları ölçütünde yerleşik ve yatılı okullarla ya da bu okullardaki öğrencilerle karşılaştırıldığı çalışmalar incelendiğinde yerleşik öğrencilerle yapılan karşılaştırmalarda yerleşik öğrenciler lehine, yatılı öğrencilerle yapılan karşılaştırmalarda ise taşımalı öğrenciler lehine sonuçlara ulaşıldığı görülmüştür. Çalışmalarda büyük çoğunlukla nicel araştırma yönteminin kullanıldığı, 2008 yılından itibaren nitel; 2012 yılından itibaren ise karma araştırmalarda bir miktar artış olduğu gözlenmiştir. En çok kullanılan veri toplama araçlarının anketler, dokümanlar ve ölçekler olduğu tespit edilmiştir. Çalışmalarda en çok tercih edilen örneklem grubu ise öğrenci, öğretmen, okul yöneticileri ve velilerden oluşmaktadır. Bununla birlikte en çok kullanılan veri analizinin nicel veri analizi ve ona bağlı istatistiksel analiz türleri olduğu görülmektedir. Çalışmalarda ele alınan sorunlar ve bunlara yönelik çözüm önerileri incelendiğinde en çok sorun belirtilme sıklığının ulaşım ve servis hizmetleri kategorisinde olduğu, en çok çözüm önerisinin getirildiği kategorinin de ulaşım ve servis hizmetleri olduğu tespit edilmiştir. Mevcut araştırmada derlenen önerilerin uygulamanın iyileştirilmesi noktasında katkı sunacağı düşünülmektedir.

The transported education application, which started to be implemented as of the second term of the 1989-1990 academic year in Turkey;; It is an educational activity for the daily transportation of students who are in compulsory education age in rural areas with no school, low population and scattered, to central schools for education and training. With the said application, it is aimed to increase the quality of education in our country, to protect the right to education, to improve the equality of opportunity and opportunity and to save resources. With this research, it is aimed to examine the postgraduate theses produced in the field of bussed education in Turkey between 1996-2021 in terms of content, to determine the current situation in bussed education and to create a resource for the researches to be done on the subject. The study here was planned as a qualitative research and thematic content analysis method, which is one of the content analysis types, was used in the study. The universe of the research is T.C. Theses that have been archived in the context of the subject from 1996 to 2021 by YÖK National Thesis Center Thesis Automation System. In order to access the data, 55 postgraduate theses, whose subject section was filtered as “education and training”, were searched with the option “Let the thesis title” with the key concepts of “transported”, “transported education” and “transport center” in the YÖK thesis scanning database. "Transported Education Thesis Review Form" was used to collect the data. The research data obtained were interpreted with the help of graphics and tables. According to the research results; It was seen that the postgraduate theses examined were produced in 30 different universities in our country and the most studies were done in Gazi University. It has been observed that the studies are mostly carried out within the Social Sciences Institute and the Institute of Educational Sciences of the universities, and 54 theses are master's theses, of which there is only 1 doctoral thesis on bussed education. When the distribution of the provinces, which are the application areas of the research, is examined, it is seen that the province where the most research is conducted is Ankara. Thesis studies were started in 1996 and the most studies were produced in 2010, and at least one study was presented every year, except for 1999, 2013, 2016 and 2018. When the subject distribution of the studies is examined, the theses mostly carried out about the implementation process of the bussed education system; Evaluation of the application, its problems and suggestions for solutions to its problems include subject studies, and their distribution according to their purpose is in parallel with the subject distribution, and the most emphasized purpose; It has been determined that the aim is to identify the problems of the transported education system and to propose solutions for these problems. When the studies in which the transportation center schools and the bussed students in these schools are compared with the settled and boarding schools or the students in these schools, it is seen that the results are in favor of the resident students in the comparisons made with the resident students, and in favor of the bussed students in the comparisons made with the boarding students. Quantitative research method was used mostly in studies, and since 2008, qualitative; It has been observed that there has been a slight increase in mixed studies since 2012. It has been determined that the most used data collection tools are questionnaires, documents and scales. The most preferred sample group in the studies consists of students, teachers, school administrators and parents. However, it is seen that the most used data analysis is quantitative data analysis and statistical analysis types related to it. When the problems addressed in the studies and the solution proposals for them were examined, it was determined that the most frequent problem was stated in the transportation and shuttle services category, and the category with the most solution suggestions was transportation and shuttle services. It is thought that the suggestions compiled in the current research will contribute to the improvement of the application