Bartın kitâbelerindeki Arapça kelimelerin özellikleri

Abstract

Eski çağlardan günümüze değin birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Bartın ilimiz Osmanlı Devleti’ne de ev sahipliği yapmıştır. Nitekim Bartın iline bakıldığında söz konusu medeniyetin sanatsal, kültürel ve tarihsel izlerini taşıdığı görülecektir. Bu izlerden biri de câmi, çeşme, köprü, hamam ve mezar taşı kitâbeleridir. Bu çalışma ile Bartın ilindeki kitâbelere sahip çıkılması, kitâbelerin okunması, anlaşılması ve farkına varılması amaçlamaktadır. Bartın il merkezi olmak üzere Amasra, Ulus ve Kurucaşile ilçelerinde bulunan kitâbelerin tespitinde ilk olarak onların fotoğraflanması sağlanmış ve daha sonra bilgisayar ortamına aktarılarak günümüz harfleriyle transkrip edilmiştir. İkinci olarak kitâbelerdeki Arapça kelimeler çıkarılmış ve bu kelimelerin istenilen beş özelliği yazılmıştır. Ayrıca Bartın ve kitâbeler hakkında da kısaca bilgi verilmiştir. Arapça kelimelerin özellikleri, artın ve kitâbeler hakkında bilgilendirme yapılırken birincil kaynaklardan faydalanılmaya çalışılmıştır. Câmi, köprü, hamam ve hâne kitâbelerinin Bartın il merkezi dışında Ulus ve Amasra ilçelerinde bulunmadığı tespit edilmiştir. Mezar kitâbeleri, merkez dâhil her ilçede mevcuttur. Merkez ilçede bulunan câmi kitâbelerindeki Arapça kelimelerin sayısı genelde kitâbedeki tüm kelimelerin sayısının yarısı kadar olduğu görülmektedir. Örneğin sayfa 15’te Hacı Mehmed Câmi kitâbesinde 47 kelime vardır. Bu kelimelerin 25 adedi Arapça kelimedir. İlçelerdeki mezar taşlarında var olan kitâbelerde bulunan Arapça kelimelerin sayısı genelde mezar kitâbelerindeki kelimelerin sayısının yarısı kadar olduğu tespit edilmiştir. Örneğin sayfa 93’te bulunan 31 no’lu mezar taşında 17 adet kelime içerisine 9 adet Arapça bulunmaktadır. Bu durum bizlere kitâbelerde Arapça kelimelerin çok kullanıldığını göstermektedir. Zira Osmanlı Türkçesi Arapça, Farsça ve Türkçe kelimelerden müteşekkil dünyanın en zengin yazı dillerinden birisidir. Kitâbelerde yer alan Arapça kelimelerin birkaçı hariç diğer kelimelerin isim nev’inden olduğu tespit edilmiştir. İsim türünden olan bu kelimeler ise birkaçı hariç kök olarak üç harfli kelimelerden oluşmaktadır.

Bartın, which has hosted many civilizations from ancient times until today, was hosted by the Ottoman State. Indeed, when we look at the Bartın province, it will be seen that the civilization in question carries artistic, cultural and historical traces. One of these is the mosque, fountain, bridge, bath and tomb stone inscriptions. The aim of this study is to read, understand and realize the inscriptions in Bartın province. The inscriptions found in Bartın and Amasra, Ulus, Kurucaşile districts were first photographed, transferred to computer environment and finally translated into today's Turkish. Secondly, Arabic words in the inscriptions were written and the five desired characteristics of these words were written. In addition, brief information about Bartın and the inscriptions was given. While researching the inscriptions in Bartın, both Arabic words were explained and primary sources were used. It was determined that the mosques, bridges, baths and households were not found in the townships of Ulus and Amasra except Bartın province. Grave inscriptions are available in every district including the center. The number of Arabic words in the mosque inscriptions in the central district is generally about half the number of all the words in the inscription. The number of Arabic words found in the inscriptions found in the tombstones in the districts was generally determined to be one-third of the number of words in the grave inscriptions. This situation shows us that Arabic words are used a lot in the inscriptions. Ottoman Turkish is one of the world's richest writing languages consisting of Arabic, Persian and Turkish words. It can be said that the Arabic words in the inscriptions are from nouns except for a few words. These words, which are of the name type, consist of three-letter words as root except for a few words.