Öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersinde öğretimi zor olan soyut kavramlara ilişkin bilişsel yapılarının incelenmesi

Abstract

Kavramlar, ilkokul ve ortaokul çağındaki çocukların zihinlerindeki temel bilişsel yapıların oluşmasına ve yeni bilgileri anlamlı bir şekilde öğrenmelerine yardımcı olur. Kavramlar, bilgilerin temel yapı taşını; kavramlar arası ilişkiler de bilimsel ilkeleri oluşturur. Bu bağlamda araştırmanın amacı; kelime ilişkilendirme testi tekniği kullanılarak öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersinde öğretimi zor olan soyut kavramlara ilişkin bilişsel yapılarının incelenmesidir. Çalışma nitel araştırma deseninde tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme çeşitlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde 2016-2017 akademik yılında öğrenim gören dördüncü sınıf sosyal bilgiler öğretmenliği programı öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın verilerinin toplanmasında; kelime ilişkilendirme testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; çalışma grubundaki dördüncü sınıfta öğrenim gören öğretmen adaylarının sosyal bilgiler dersinde öğretimi zor olan soyut kavramlara yönelik görüşlerinde bir farklılığın olmadığı ve benzer cevaplar verdikleri tespit edilmiştir. Sosyal bilgiler dersinde öğretilmesi zor olan soyut kavramlar sosyal bilim disiplinlerine göre şöyledir: Tarihte, çağ ve kronoloji; coğrafyada, paralel, meridyen ve konum; sosyolojide, toplum ve sivil toplum; hukukta, anayasa, kanun ve hak; arkeolojide, kalıntı, kazı ve sit alanı; psikolojide, empati ve kişilik; antropolojide, kültür, ırk ve etnik köken; ekonomide, arz ve talep, enflasyon; siyasette, yönetim şekilleri; felsefede, etik; dinde, mezhep ve ahlaktır. Araştırma sonucunda tespit edilen sosyal bilgiler dersinde öğretimi zor olan kavramların kazandırılmasına ilişkin uygun yöntem, teknik ve materyallerin belirlenmesine yönelik çalışmalar konusunda öneriler sunulmuştur.

n primary and secondary school ages, concepts help children to develop fundamental cognitive attributes and learn new information in a meaningful way. Concepts are the main constituents of knowledge; and inter-conceptual relationships constitute the scientific principles. In this context, the aim of the present research is to investigate the cognitive characteristics of teacher candidates regarding the difficult-to-teach abstract concepts in social studies courses using word-association-test. The study wasdesigned as a qualitative research pattern. Criterion sampling, among purposive sampling methods, was used to determine the study group of the research. The study group consists of the 4thgrade social studies teaching program students receiving educationin Bartın University Faculty of Education as of 2016/2017 academic year. Word association test was used to collect the research data. The results of the research indicate that, the 4thgrade teacher candidates in the study group tended to have similar opinions on difficult-to-teach abstract concepts in the social studies course. Classification of difficult-to-teach abstract concepts, based on the social studies disciplines, is as follows: History, historical eras and chronology; geography, latitude, longitude and position; sociology, society and civil society; law, constitution, legislation and rights; archaeology, ruins, excavation and archaeological sites; psychology, empathy and personality; anthropology, culture, race and ethnic origin; economy, supply and demand, inflation; policy, administration types; philosophy, ethics; religion, sects and morals. In conclusion, recommendations were proposed for determination of proper methods, techniques and materials to provide students with a good grasp of the concepts which are difficult to teach.