Davranışsal iktisat açısından kuşaklar arası tüketici tercihlerinin incelenmesi: Bartın Üniversitesi örneği

Abstract

İnsanlar hayatlarının her aşamasında karar alma durumuyla karşı karşıya kalmaktadır. Geleneksel iktisat teorisinin karar alma mekanizmalarının temeli rasyonalite (akılcılık) kavramına dayanmaktadır. Rasyonel insan, kararlarında duygusal ve sübjektif faktörlerden ziyade akla ve mantığa dayanan, hesap yapan, faydasını maksimize eden, aynı zamanda maliyetini de minimize eden insandır. Ancak insanların gerçek hayatta tam anlamıyla rasyonel davranmaları mümkün olmadığı için geleneksel teorinin rasyonalite kavramı en çok eleştiri alan konulardan biridir. Bu bağlamda en büyük eleştiri iktisat bilimi altında literatürde yeni yer edinen davranışsal iktisat tarafından yapılmıştır. Davranışsal iktisada göre, insanların kararları çevresel ve psikolojik faktörlerden etkilendiği için tam rasyonel davranmaları olanaksız olup ancak sınırlı rasyonellik gösterebileceklerini savunmaktadır. İnsanların kararlarını etkileyen birçok neden olmakla birlikte önemli faktörlerden birisi de yaştır. Böylelikle bu çalışma, tüketici kararlarında etkili olan yaş faktörü temel alınarak farklı kuşaklardaki tüketicilerin rasyonelliklerinin farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın uygulama kısmında, Bartın Üniversitesi’ndeki X kuşağı Y kuşağı ve Z kuşağı tüketicilerine anket yapılmış ve kuşaklar arası tüketim tercihleri davranışsal iktisat çerçevesinde ele alınmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda farklı kuşaktaki tüketicilerin farklı davranış sergiledikleri gözlemlenmiştir. Özellikle Z kuşağı tüketicilerinin ihtiyaçları olmadan alışverişe çıkarak, temel gereksinimleri haricinde zevk ve eğlence amaçlı alışveriş yaparak ve gıda, giyim, elektronik eşya alımlarında diğer kuşaklara göre daha irrasyonel davrandıkları görülmüştür. Ayrıca X ve Y kuşağı tüketicilerinin satın alma kararlarında markalı ve taksitli ürünlerden etkilenmeleri rasyonellikten uzaklaşmalarına neden olmuştur.

People are faced with decision-making at every stage of their lives. The basis of decision making mechanisms of traditional economic theory is based on the concept of rationality. Rational man is a person who is based on reason and logic rather than emotional and subjective factors in his decisions, calculates, maximizes the benefits and minimizes the costs. However, the rationality concept of traditional theory is one of the most criticized issues since it is not possible for people to behave completely rationally in real life. In this context, the greatest criticism has been made by behavioral economics, which has gained a new place in the literature under the science of economics. According to behavioral economics, it is impossible for people to behave fully rationally because their decisions are influenced by environmental and psychological factors, but they can only show limited rationality. Although there are many reasons affecting people's decisions, age is one of the important factors. Thus, this study aims to determine whether the rationality of consumers of different generations is differentiated based on the age factor which is effective in consumer decisions. In the application part of the study, consumers of Generation X, Generation Y and Generation Z were surveyed at Bartın University and consumption preferences among generations were analyzed within the framework of behavioral economics. As a result of the findings, it was observed that consumers of different generations exhibit different behaviors. It is observed that generation Z consumers behave more irrationally than other generations by going shopping without the necessities, shopping for pleasure and entertainment purposes other than their basic requirements and buying food, clothing and electronic goods. In addition, X and Y generation consumers have been affected by branded and installment products in their purchasing decisions and this has led them to move away from rationality.