Öğrenme analitikleri ile desteklenmiş uyarlanabilir dinamik zeki öğretim sisteminin tasarımı ve değerlendirilmesi

Abstract

Web 3.0 teknolojilerinden Web 4.0 teknolojilerine geçişin hızlandığı günümüzde Öğrenme Yönetim Sistemleri (ÖYS) de eğitsel veri madenciliğine dayalı makine öğrenmesiyle güçlendirilmiş ÖYS 3.0 olarak adlandırılan yeni nesil öğrenme sistemlerine geçişler başlamıştır. Diğer taraftan kitlesel açık çevrimiçi dersler (KAÇD - MOOCs) hızla büyümektedir, öyle ki; yalnızca 2018 yılında 1000’in üzerinde üniversite kendi KAÇD sistemlerini kurmuş ve bir yıl içinde 11.400’ün üzerinde dersi bu sistemler üzerinde öğrenenlerin erişimine açmıştır. Bu sistemler bir nevi ÖYS olmasına karşın öğretmenin sistemdeki etkisinin en düşük düzeyde olduğu ya da hiç olmadığı öğrenme sistemleri olarak ifade edilebilir. Bu sistemlerde öğrenme içerik ve materyalleri dersi alan tüm öğrenenlere aynı şekilde sunulmakta, öğrenenlerin bireysel farklılıklarına ve ihtiyaçlarına uygun bireyselleştirilmiş öğretim yapılamamaktadır. Bu nedenlerle yeni nesil öğrenme sistemlerini zeki hale getirerek, söz konusu problemlere çözümler üretilebileceği belirtilmektedir. Ancak bu tür sistemleri zeki yapma arayışları ve bu konudaki kavramsal tartışmalar hala devam etmektedir. Bu projenin amacı, a) uyarlanabilir yetkinlik test süreciyle öğrenenlerin öğrenme ihtiyaçlarını belirleyebilen ve öğrencileri bu ihtiyaçlara göre yönlendiren, b) öğrenme eksikliklerini gidermeye çalışan, öğrencilerin içerikle etkileşimlerini öğrenme analitikleri bağlamında izleyen ve öneriler sunan, c) öğrenmeleri dinamik değerlendirme süreçleri ile destekleyen ve d) öğrencilerin öğrenme yetkinliklerini sınayan çevrimiçi açık erişimli uyarlanabilir dinamik zeki bir öğretim sisteminin (UD-ZÖS) tasarlanması ve değerlendirilmesinin gerçekleştirilmesidir. Araştırmanın odağında; uyarlanabilir öğrenme, veri madenciliği, öğrenme analitikleri ve tavsiye sistemler bileşenlerini içeren bir UD-ZÖS geliştirilmesi ve değerlendirilmesi bulunmaktadır. Literatürde bu bileşenleri bir araya getirerek ZÖS tasarımı ve yöntemi proje kapsamında özgün olarak ilk defa geliştirilmiştir. Bu proje, ZÖS tasarımı konusunda uluslararası literatüre özgün bir çalışma ile katkı yapmış olacaktır. Ayrıca proje, uyarlanabilir yetkinlik testlerinin ulusal literatürde kullanılacağı ilk araştırma olması açısından da özgündür. Çalışma, gelişimsel araştırma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Gelişimsel araştırmalar belirli bir ürünün tasarlanması, geliştirilmesi ve değerlendirilmesi olarak tanımlanabilir (Richey vd., 2004). Çalışmada UD-ZÖS’ün tasarlanması, geliştirilmesi ve değerlendirilmesi süreçlerinin yönetimi AGILE Yazılım Geliştirme Modeli benimsenerek gerçekleştirilmiştir. Modelin aşamalarının değerlendirilmesinde, uzman görüşlerine başvurma, öğrenci, öğretmen ve yönetici memnuniyetini değerlendirme, göz izleme teknolojisi kullanılarak gerçekleştirilen kullanılabilirlik analizlerinden yararlanma gibi değerlendirme yöntemleri dikkate alınmıştır. Çalışmada geliştirilen açık erişimli çevrimiçi UD-ZÖS’ün yaygın etkisi üç temel başlıkta ele alınabilir. İlk olarak hali hazırda var olan ÖYS’lerde doğrudan bulunmayan uyarlanabilir öğrenme, veri madenciliği, öğrenme analitikleri ve tavsiye sistemler bileşenleri bir araya getirilerek bir UD-ZÖS oluşturulmuş ve mooc.bartin.edu.tr adresinde açık erişime açılmıştır. Böylece, araştırmacıların ve bu ortamı kullanmak isteyen eğitimcilerin, ZÖS mimarisi gibi karmaşık ve zor bir alt yapıyı oluşturması için ihtiyaç duyulan viii kuramsal bilgi ve kodlamalarla uğraşması gerekmeyecektir. İkinci olarak, proje çıktısı olan sonuç raporu ZÖS’lerin tasarımı konusunda uluslararası literatürdeki tartışmalara yön verebilecektir. Araştırma sonuçları incelendiğinde geliştirilen U UD-ZÖS’ün kullanılabilirliğinin yüksek olduğu, öğrenme sürecinde öğrencinin ihtiyaçlarını belirleyip öğrenciye kişiselleştirilmiş öğrenme imkanı sunduğu, öğrenciye özgü tavsiye ve yönlendirmelerde bulunduğu, öğrenmeyi kolay ve eğlenceli hale getirdiği, öğrenilenlerin pekiştirilmesini sağladığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda araştırmacılar, eğitimciler için çeşitli önerilerde bulunulmuştur.