İslam medeniyetinin yitik mirası Harezm Memun Akademisi
Özet
XI. yüzyıl, Harezm uygarlığı açısından birçok tarihi ve kültürel gelişmelerin yaşandığı bir dönemdir.
Eski Turan ve İran bölgeleri arasında bulunan “Harezm” günümüzde Özbekistan Cumhuriyeti sınırlarında yer almaktadır ve bu bölge birçok kadim medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Özellikle X.yüzyıldan itibaren Türklerin İslâm dinini kabul etmesi ve sonrasında İslâm Medeniyetinin teşekkülünde ve gelişmesinde, bu topraklardaki kadîm medeniyetlerin birikim ve tecrübeleri büyük katkı sağlamıştır.
Harezm, yaygın kabule göre “Güneş Ülkesi”, “Güneşli Yer” manasına gelmektedir. Harezm tarihinde devleti yöneten hükümdarlar genellikle “Harezmşah” ve “Hive Hanı” şeklinde iki unvan kullanmışlardır. Büyük İslam alimi Bîrûnî’nin vermiş olduğu bilgiye göre Harezmşah unvanı ile devleti yöneten ilk şah Turan padişahı Afrasyab’ın damadı Siyavuş’un oğlu Keyhusrev’dir.
Harezmşahlar Devletini 4 sülale yönetmiştir:
1. Siyavuşîler-Afrigîler (MÖ. 1200-MS. 995)
2. Me’munîler (MS. 995-1017)
3. Altuntaşoğulları (MS. 1017-1035)
4. Anuşteginoğulları (MS. 1097-1231)
Harezm tarihi hakkındaki araştırmalar daha çok Anuşteginoğulları’nın hükümran olduğu döneme aittir. Bunun sebebi Harezm tarihinde Anuşteginoğullarının kısa sürede imparatorluk kurmaları ve büyük mücadeleler vererek tarih sahnesinde iz bırakmış olmaları olabilir. Harezmşahlar devletini yöneten 4 sülaleden biri olan Harezmşah Memunîler, diğer Harezmşahlar sülalesinin belki de en kısa ömürlü olanıdır. Saltanatları 22 yıl sürmesine rağmen Harezmşah Memunîler’in, Harezm’in her açıdan ilerlemesine büyük katkı sağladıklarını görüyoruz. Harezmşah Memunîler (995-1017) döneminde bugüne kadar isimlerine sıkça rastlamadığımız onlarca bilgin ve filozof yetişmiştir.
