Beytülhikme: kökeni ve Abbasi ideolojisini biçimlendirmedeki rolü

Abstract

Emeviler döneminde sarayda tıp, astronomi-astroloji, kimya konularında başlatılan tercüme faaliyetinin gerek konu gerekse miktar olarak kökleşip yaygınlaşabilmesi için Abbasi devletinin kurulmasını beklemek gerekmiştir. Halife Mansur ve Mehdi döneminde başlayan tercüme hareketinin Harunürreşid döneminde ivme kazandığı söylenebilir. Ancak asıl rengini bulması ve fonksiyon icra edebilmesi Memun döneminde mümkün olabilmiştir. Bunda Memun’un kişiliğinin, eğitiminin ve görüşlerinin yanı sıra bu dönemde yaşanan iç savaşın, isyanların ve kırılmaların da rolü vardır. Bu çalışma beytülhikmenin kökeni ve kuruluşuyla alakalı tartışmaların yanında Abbasi ideolojisinin oluşumundaki rolünü de sorgulamayı amaçlamıştır. Bildiride tartışılan konular arasında beytülhikmenin kurumsal büyüklüğü ve sanıldığı kadar önemli olup olmadığı da yer almaktadır.

During the Umayy ad p eriod, it was necessary to wait for the establishment of the Abbasid state in order to ensure that the translation activity initiated in the p alace about med icin e, astronomy-astrology and chemistry could become rooted and widesp read. It can be said that the translation movement which b egan dur in gthe C alip h M ansur and M ahdi p eriod gain ed momentum in Harûnürreshîd period. However, it was possible to find the original color and perform the function in the period of Memun. In this respect, Memun’s personality and education and views, as well as the civil war and rebellions and breaks in this p eriod have a role. This study aimed to question the role of Abbasid ideology in the formation of the Abbasid ideolo gy as well as the debates on the origin and establishment of the order. Among the top ics discussed in the p ap er are the size of the institution and whether it is as imp ortant as it is thought.