Üniter yapıda merkeziyet ve adem-i merkeziyetin uyumu

Abstract

Kamu hizmetlerinin tek bir merkezden, merkez hiyerarşisine bağlı organlar eliyle yürütülmesine merkezden yönetim denilmektedir. Yerinden yönetim ise, kamu hizmetlerinin merkezî idareden ayrı, özerk kamu tüzel kişilerinin yönetimine verilmesidir. Bir ülkenin tamamıyla bir merkezden yönetilmesi mümkün olmadığı için devlet sorumluluğu altındaki kamu hizmetlerinin merkezî yönetim ile yerinden yönetim kuruluşları arasında paylaştırılması bir zaruret olarak ortaya çıkmaktadır.

Merkeziyet ve adem-i merkeziyet tartışmalarında konunun nirengi noktasını adem-i merkeziyetin keyfiyeti teşkil etmektedir. Zira “idari adem-i merkeziyet” aşırı merkeziyetçiliği tadil için gerekli bir yöntem iken, “siyasi adem-i merkeziyet” ucu federalizme çıkan ve üniter devlet yapısını çatlatan bir uygulamadır.

Yapılan tartışmaların halk nezdindeki yankılanmasına bakıldığında aşırı merkeziyetçiliğin tadili ile idari adem-i merkeziyetin güçlendirilmesinin toplumda destek bulduğu söylenebilir. Üniter yapı ise Türkiye’nin tarihi, siyasi ve sosyolojik gerçekliği olup, bu husustaki büyük mutabakat Tanzimat’tan beri bozulmadan devam etmektedir.

Centralization infers that public services are provided from a single centre through agencies which are dependent on central hierarchy. Decentralization means that public services are devoted to the management of autonomous public entities separate from central administration. It emerges as a necessity that public services under responsibility of the state are shared among central and local government bodies since it is impossible that a country is administrated from only one centre. The arbitrariness of decentralization constitutes the landmark of discussions on centralization and decentralization. Likewise, while administrative decentralization is a way to amend excessivecentralization, political decentralization is an instrument whose end goes to federalism and which splits off unitary state structure. When it is examined the reflections of discussions on behalf of people, it can be suggested that both the amendment of excessive centralization and the improvement of decentralizations finds support in society. The unitary structure is a historical, political and sociological reality of Turkey and the great agreement on this issue continues without break since Tanzimat.