Derviş Gubari’nin Gazavat-name-i Midilli adlı eserinin bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü

Abstract

Kelimeler zamanla kullanıldıkları anlamlardan yavaş yavaş uzaklaşmıştır ve sonraki dönemlerde bu sözcüklerin anlaşılması zorlaşmıştır. Bu anlam karmaşasını önlemek ve kelimeleri daha iyi anlamlandırmak için çeşitli çalışmalar ve sözlükler hazırlanmıştır. Bu çalışma, 16. yy divan şairi olan Gubârî’nin, Gazavât-nâme-i Midilli adlı mesnevisinin hem bağlamlı dizinini hem de fonksiyonel hale getirilmiş sözlüğünü içermektedir. Eserdeki kelimelerin kullanıldıkları bağlama göre nasıl bir değişiklik gösterdiği ve çağrışım kazandığı ortaya çıkarılmış böylece, Gazavât-nâme-i Midilli’nin işlevsel sözlüğünü hazırlamak amaçlanmıştır. Gazavât-nâme-i Midilli üzerine Ömer Özkan’ın hazırlamış olduğu “Gazavât-nâme-i Midilli (Midilli Kıssası)” adlı eseri bulunmaktadır. Çalışmamızda bu eser temel alınmıştır ve Gubârî’nin eserinde kullandığı zengin kelime hazinesiyle sözcüklere kattığı anlamlar birleştirerek şairin kendine özgü sözvarlığını açığa çıkarmak hedeflenmiştir. Böylelikle bugüne kadar kapsamlı bir şekilde ele alınmamış olan Gazavât-nâme-i Midilli mesnevisinin bağlamlı dizinini oluşturup fonksiyonel sözlüğü oluşturulmuştur. Bu çalışma sonucunda şairin kendine özgü üslubunun ortaya çıkarılması ve başta üslup çalışmaları olmak üzere tarihsel sözlük çalışmaları, Osmanlı kültürü, savaş taktikleri, yöntemleri, savaş aletleri, coğrafi yer adları, tarihi şahsiyetler, denizcilik terimleri, bazı davranışlar ve inanışlar hakkındaki bilgilere katkı sağlanması amaçlanmıştır. Kelimeler anlamlandırılırken kaynakça bölümünde belirtildiği üzere eski-yeni birçok çalışmadan faydalanılıp Gubârî’nin eserinde kelimelere yüklediği anlam en doğru şekilde yansıtılmaya çalışılmıştır.

The words gradually digressed from what they used to mean over time, and it became difficult to understand these words in later periods. Various works and dictionaries have been prepared to prevent this complexity of meaning and to explain the meaning bette1r. This study contains both the concordance and functional glossary of Gazavat-namei Midilli Masnavi by Gubari, the 16th century divan poet. It has been attempted to find out how the words in the works vary according to the context in which they are used and have earned connotations.Thus, ıt is aimed to prepare the functional glossary of Gazavat-name- i Midilli. There is a work Gazavat-name- i Midilli (Midilli Story) which Ömer Özkan has prepared in respect of Gazavat-name- i Midilli. Our study is based on this work. Thus, it is aimed to bring out the peculiar vocabulary of the poet by combining the meanings of the rich vocabulary used by Gubari in his work with the meanings of the words, Thereby, the concordance and functional dictionary of Gazavat-name- i Midilli Masnavi, which has not been extensively discussed up to now, was created. In this study, it is aimed to contribute to the information about historical glossary studies, Ottoman culture, war tactics, methods, war devices, geographical place names, historical figures, maritime techniques, some behaviors and beliefs, especially the exposition of the poets own style and stylistic works. While the meanings of the words are being explained, it is tried to reflect the most accurate meaning that Gubari put into words in his poems by means of former and later studies, as mentioned in the bibliography section.