Eyyubi'nin Menakıb-ı Sultan Süleyman adlı eserinin bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü

Abstract

Eyyûbî, 16. yüzyılın az tanınan şairlerindendir. Bu yüzyıl Osmanlı Devleti'nin her açıdan zirvede olması ve divan edebiyatının da en parlak dönemini yaşaması bakımından oldukça önemlidir. Dönemin bilinen büyük şairlarinin yanında Eyyûbî, ismi çok bilinmeyen, zamanında adını duyurmayı başaramayan şairlerdendir. Bu sebeple hayatı hakkında kaynaklarda geniş çaplı bilgi bulunmamaktadır. Bu tez çalışması 16. yüzyıl şairi Eyyûbî'nin Menâkıb-ı Sultan Süleyman'ının bağlamlı dizin ve işlevsel sözlüğü adlı incelemesinden müteşekkildir. Menâkıb-ı Sultan Süleyman'da 1495 beyit bulunup eserdeki kelime ve kelime grupları tespit edilerek, TEBDİZ programıyla alfabetik sıraya göre tek tek anlamları sisteme girilmiştir. Sonuç itibariyle "Eyyûbî'nin Menâkıb-ı Sultan Süleyman Adlı Eserinin Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü" ortaya çıkmıştır. Bu anlamlandırmayı yaparken ihtiyaç olduğunda sözlük, ansiklopedi, tez, tarih kitapları vb.den yararlanılmış ve yetmediği yerde şahsi yorumlara gidilmiştir. Tez çalışmasının esas kısmını teşkil eden "Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük"tür. Bu bağlamda, Prof. Dr. Mehmet Akkuş'un "Menâkıb-ı Sultan Süleyman (Risâle-i Padişâh-nâme) adlı eserinden transkripsiyonlu ve sadeleştirilmiş metnini esas aldığımız bu çalışmamızda, eserin söz varlığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Böylece "Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük" çalışması yapılmıştır. TEBDİZ (Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizini ve İşlevsel Sözlüğü), internet altyapısıyla eserdeki kelimeler, eserin mana dünyasına uygun bir biçimde yeniden anlamlandırılmış, böylelikle Menâkıb-ı Sultan Süleyman mesnevisinin bağlamlı dizini oluşturulup işlevsel sözlüğü meydana getirilmiştir. Çalışma dijital ortama aktarılıp araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.

Ayyubi is one of the relatively lesser known poets of the 16th century. This century is important particularly in terms of being the Ottoman Empire at the top and of being the most brilliant period of Divan literature. Beside the well-known great poets of that period, Ayyubi was very unknown and failed to announce his name in his time. For this reason, there is no extensive information about his life in the resources of literature. These literature resources are restricted not only from the point of his poetry and literary personality, but also from the point of his life. This thesis is based on the evaluation of 16th century poet Ayyubi's "Menâkıb-ı Sultan Süleyman" contextual index and functional glossary. There are 1495 couplets within the "Menâkıb-ı Sultan Süleyman". The word and word groups were determined while their meanings were entered individually according to their alphabetical order using the TEBDİZ program. Ultimately, "Contextual Index and Functional Glossary of Ayyubi's Menâkıb-ı Sultan Süleyman" was revealed. During the construction of this explanation, dictionaries, encyclopedias, theses, history books were referred when necessary and personal comments were made to cope with the insufficiency of these literatures. The "Contextual Index and Functional Glossary" constitute the fundamentals of this thesis. Around this concept, the transcriptional and deductional text from the "Menâkıb-ı Sultan Süleyman (Risâle-i Padişâh-nâme)" which was written by Prof. Dr. Mehmet Akkuş, was basically referred revealing the vocabulary of the literary work. Consequently, the "Contextual Index and Functional Glossary" work was conducted. The words within the literary work were explained compatible with the world of meaning through the usage of the internet-based TEBDİZ (Contextual Index and Functional Glossary for History and Literature Texts). Hence, the contextual index of the "Menâkıb-ı Sultan Süleyman Mesnevi" was produced together with establishing the functional glossary.