Türkiye’deki Halk ve Çocuk Kütüphanelerinde Çocuklara Yönelik Yaratıcı Bilgi Hizmetleri: Örnekler ve Öneriler

Abstract

Literatürde çok farklı şekillerde tanımlanmış olmasına rağmen yaratıcılığı en genel anlamıyla hayatın her alanında yeni, orijinal, faydalı fikir ve ürünlerin ortaya çıkarılması, geliştirilmesi ve uygulanması süreci olarak ifade etmek mümkündür. Yaratıcılık, insanlar ve toplumlar için tarihin her döneminde büyük önem taşımıştır. Geçmişten günümüze insanoğlunun sosyal, ekonomik, siyasal ve kültürel hayatındaki tüm büyük başarıların altında yaratıcı bir zekânın var olduğu açıktır. Bununla birlikte yaratıcılık hiçbir dönemde içinde bulunduğumuz Bilgi Toplumu’nda olduğu kadar önemli olmamıştır. Teknolojinin baş döndürücü bir şekilde ilerlediği, bilginin en değerli sermaye olarak görüldüğü ve bilgiyi işleyen, düzenleyen ve yaratıcı bir değere dönüştüren beşeri sermayenin büyük önem kazandığı günümüz dünyasında örgütlerin yeni çağa ayak uydurabilmesinin yolu yaratıcılıktan geçmektedir. Bilgi Çağı’nın örgütleri yaşanan hızlı değişimle ve öldürücü rekabetle baş edebilmek için yaratıcı insan kaynağına ve yaratıcı hizmetlere yatırım yapmak zorundadır. Günümüz dünyasında yaratıcılık ticari örgütlerin yanı sıra eğitim ve kültür kurumlarında da önemle izlenen bir süreç olarak görülmeye başlamıştır. Bu eğitim ve kültür kurumlarından birisi de halk ve çocuk kütüphaneleridir. Halk ve çocuk kütüphanelerinde yaratıcı hizmetlerin ön plana çıkmasında Bilgi Toplumu’na geçiş süreciyle değişen eğitim paradigması, öğrenmeyi öğrenme yaklaşımının benimsenmesi, öğrenmenin yaşam boyu devam eden bir süreç olarak görülmesi gibi faktörler belirleyici bir rol oynamıştır. Ayrıca son yıllarda bilgisayar, internet, bilgi-iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler de halk ve çocuk kütüphanelerinde çağın ruhuna uygun ve teknoloji tabanlı yaratıcı hizmetler geliştirmesini kaçınılmaz hale getirmiştir. Halk kütüphanelerinin özellikle en önemli kullanıcı grupları olan, doğduğu andan itibaren “dijital kültür”ün etkisi altında kalan, teknoloji ile büyüyen günümüz çocuklarına yönelik geliştirecekleri farklı ve yaratıcı hizmetler son derece önemlidir. Çünkü halk kütüphanelerinin çocuklara yönelik gerçekleştirdiği her yaratıcı hizmet, etkinlik ve politika aslında onların kendi geleceğine yaptığı yatırımdır. Eğer halk kütüphaneleri bugün ve gelecekte toplumsal konumlarını korumak ve güçlendirmek istiyorlarsa bugünün çocukları, yarının yetişkinlerine geliştirdikleri yaratıcı hizmet ve politikalarla okuma zevki ve alışkanlığı kazandırmak zorundadır. Halk kütüphanelerinin günümüz çocuklarına sunduğu her yaratıcı hizmet geleceğin bilgi okuryazarı, analitik düşünebilen, sentez yapabilen, araştırıcı, girişimci, problem çözen, etkili iletişim kurabilen ve katılımcı yetişkinlerinin yetişmesine yapılan bir katkıdır. Başka bir deyişle halk kütüphanelerinin geliştirdikleri yaratıcı hizmetler bugünün ve geleceğin en stratejik sermayesi olan beşeri sermayenin yani nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesine yapılmış bir katkıdır. Bu katkı gelecekte hem halk kütüphanelerini hem de kütüphanenin içinde bulunduğu toplumu daha güçlü kılacaktır. Halk ve çocuk kütüphanelerinde çocuklara yönelik gerçekleştirilen yaratıcı bilgi hizmetlerinin ele alındığı bu çalışmada öncelikli olarak “yaratıcılık” ve “halk kütüphaneleri” kavramları irdelenerek, halk ve çocuk kütüphanelerinde çocuklara yönelik sunulan yaratıcı bilgi hizmetlerinin önemi üzerinde durulacaktır. Çalışmada ayrıca Türkiye’deki halk ve çocuk kütüphanelerinde çocuklara yönelik gerçekleştirilen yaratıcı bilgi hizmetlerinden örnekler sunularak, bu kütüphanelerde uygulanabilecek yaratıcı etkinlik ve proje önerileri de geliştirilecektir. Çalışmanın, mevcut durumu tespit etmeye ve öneriler geliştirmeye yönelik olmasından dolayı çalışmada betimleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen yaratıcı bilgi hizmetleri ile ilgili veriler Türkiye’deki halk ve çocuk kütüphanelerinin web sayfaları ve sosyal medya hesapları taranarak elde edilmiştir. Çalışmanın özellikle halk ve çocuk kütüphanelerinde çalışan yönetici ve kütüphaneciler için yaratıcı etkinlikler planlama ve geliştirme süreçlerinde faydalı olacağı öngörülmektedir.