Arazi kullanım bilincinin üniversite öğrencileri açısından değerlendirilmesi

Abstract

Arazi kullanım bilinci, bireylerin ve toplumların, arazi kullanımı ve çevresel et-kileri hakkında bilinç ve duyarlılık kazanmasını sağlamak şeklinde ifade edilebilir. Arazi kullanım bilinci, Türkiye’de günümüzde yeterince ele alınan ve derinlemesine incelenen bir konu değildir. Türkiye’de arazi kullanım bilincinin lisans eğitimi boyutunda sorgulandığı herhangi bir çalışma da mevcut değildir. Söz konusu durum, böylesi bir araştırmanın ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Bu çalışmada, arazi kullanım bilinci, lisans eği-timi boyutunda irdelenmeye çalışılmıştır. Araştırma için hazırlanan ölçek, 2015-2016 güz eğitim ve öğretim yılında Dokuz Eylül Üniversitesi’nin çeşitli bölümlerinde ve anabilim dallarında (63 adet) öğrenim gören lisans düzeyindeki (1., 2., 3. ve 4. sınıflar; % 51 erkek-% 49 kız) 980 öğrenciye uygulanmıştır. Araştırmada nicel veri toplama, analiz yöntem ve teknikleri kullanılmıştır. 30 sorudan oluşan ölçek, geçerlik-güvenirlik kapsamında 17 soruya düşürülmüştür. Elde edilen veriler SPSS paket programı ile frekans ve yüzde değerleri alınarak analiz edilmiştir. Ölçeğin Cronbach Alpha Güvenirlik Katsayısı 0.594 olarak hesaplanmıştır. Verilerin analizinde anlamlılık düzeyi ise 0.05 olarak kabul edil-miştir. Öğrencilerin ölçek sorularına verdikleri yanıtlar çerçevesinde 5 (beş) ana grup belirlenmiştir. Bu gruplar; ‚özelleştirmeci çözüm‛, ‚kullanım ayırt edebilme‛, ‚bilgi kullanımına hazır olma‛, ‚bilgi yeterliliğini bilebilme‛ ve ‚afet ve arazi kullanım farkındalığı‛ şeklindedir. Araştırma sonucunda, cinsiyet değişkenine göre erkek öğrencilerin özelleştirmeci çözümü önemsedikleri; sınıf düzeyine göre birinci sınıf öğrencilerinin özelleş-tirmeci çözümü, ikinci sınıf öğrencilerinin ise bilgi yeterliliğini bilebilmeyi dikkate aldık-ları belirlenmiştir. Yaş değişkenine göre, 17-20 yaş grubundaki öğrencilerin özelleştirmeci çözümü ön planda gördükleri; lise mezuniyet türüne göreyse meslek lisesi, teknik liseye diğer lise mezunu katılımcıların özelleştirmeci çözümü önemsedikleri saptanmıştır. Bunlar yanında mimarlık fakültesi öğrencilerinin özelleştirmeci çözümü, işletme fakülte-si öğrencilerinin kullanım ayırt edebilmeyi, edebiyat fakültesi öğrencilerinin ise bilgi kullanımına hazır olmayı ve bilgi yeterliliğini bilebilmeyi önemli gördükleri belirlenmiş-tir. Sonuç olarak üniversite öğrencileri açısından arazi kullanım bilincinin ideal düzeyde olmadığı söylenebilir. Lisans öğrencilerinin yanlış arazi kullanımının çözümü olarak özelleştirmeyi ön planda tutmaları, arazi kullanımı hakkında sağlıklı bilgilere ve bu konuyla ilgili bütüncül bir perspektife sahip olmadıklarını ifade etmektedir. Bu çerçevede YÖK-MEB işbirliğiyle Çevre Eğitimi öğretim programlarına arazi kullanımı ve arazi kullanım bilinci konularının dâhil edilmesi ve bu dersin birinci sınıflarda zorunlu ders olarak okutulması yerinde bir girişim olacaktır. Araştırmamızın arazi kullanımı bilinç düzeyi ve arazi kullanımı bilinci oluşturma konularında yapılacak araştırmalara katkı sunması temennimizdir.

Land use consciousness can be stated as making for individuals and societies to acquire awareness and sensitiveness on land-use and its environmental impacts. It is not an issue which has now been addressed enough and examined thoroughly in Turkey. Also, there has been no study where land use consciousness was questioned in dimen-sion of undergraduate education in Turkey. The said situation had effect on developing such a research. In this study, we tried to scrutinize land use consciousness in dimension of undergraduate education. The scale prepared for the research was applied to 980 un-dergraduate-level (1rst-, 2nd-, 3rd-and 4th-years; male %51, female 49%) students who were studying in various departments and divisions (63) in Dokuz Eylül University dur-ing fall semester of 2015-2016 academic year. In the research, we used methods and techniques of quantitative data collection and analysis. The scale consisting of 30 ques-tions was reduced to 17 questions under the scope of validity and reliability. We ana-lysed data obtained, by taking frequency and percentage values via SPSS package pro-gram. Reliability coefficient of Cronbach-Alpha of the scale was calculated as 0.594. Sig-nificance level was accepted as 0.05 in analysis of data. Within the frame of answers to the scale questions by students, 5 (five) main groups were determined. These groups are: ‘‘solution of privatization’’, ‘‘capable of distinguishing to use’’, ‘’being ready for infor-mation use’‘, ‘‘capable of knowing for information adequacy’’, and ‘‘awareness of disas-ter and land use’’. As a result of the research, it was determined that, by gender variable, male students paid attention to solution of privatization; by year (class)-level, first-year students paid regard to solution of privatization; and second-year students to capable of knowing for information adequacy. It was detected that, by age variable, students in 17-20 age-group considered solution of privatization first; and, by type of high school grad-uation, participants who weregraduated from vocational high schools, technical high schools and other high schools paid attention to solution of privatization. In addition to these, it was determined that students from faculty of architecture regarded solution of privatization as significant; students from faculty of business as significant of capable of distinguishing to use; and students from faculty of literature as significant of being ready for information use and of capable of knowing for information adequacy. Consequently, it can be said that land use consciousness is not at ideal level in terms of university stu-dents. That undergraduate students keep privatization as solution of misuse land use the forefront means they do not have reliable information on land use and a holisticperspec-tive concerning this issue. In this context, it will be a suitable attempt that subjects of land use and land use consciousness are included into teaching programs of environ-mental education in cooperation with YÖK (Council of Higher Education)-MEB (Minis-try of National Education) and that these lessons are taught as compulsory lesson in first-years. It is our wish that our study contributed to researches which will be done on issues of land use consciousness level and of creating land use consciousness.